Bagagewagens DIV en DV (Stalen D)

Uit Somda RailWiki
Naar navigatie springenNaar zoeken springen

Voor het vervangen van oude, houten bagagewagens bestelt de NS bij de Nederlandse industrie stalen bagagewagens voor binnenlands en buitenlands verkeer.

Geschiedenis

Voor het vervoeren van bagage werden al vrij snel na het ontstaan van de spoorwegen aparte wagons voor bagage gebouwd. Deze wagons zijn niet geschikt voor het vervoer van reizigers. Vanaf de jaren ’20 in de 20e eeuw worden houten rijtuigen niet meer gemaakt en vervangen door stalen rijtuigen. Om oude, houten bagagerijtuigen te vervangen, worden er vanaf 1932 in totaal 45 nieuwe, stalen bagagerijtuigen geleverd. Er worden twee typen ontworpen en geleverd. Voor het vervoer van bagage binnen Nederland en het grensverkeer met België en Duitsland wordt een vierdeurs bagagewagen ontworpen en gebouwd. Dit is de serie D 6061 - D 6100. Voor het internationale verkeer wordt een grotere, zesdeurs bagagewagen ontworpen en gebouwd. Deze wagens worden opgenomen in de serie D 7521 - D 7525. De rijtuigen voor de binnenlandse dienst staan bekend als kleine stalen D (DIV) en de rijtuigen voor de buitenlandse dienst als grote stalen D (DV). Voor de serie D 6061 - D 6100 zijn er twee deelseries besteld. De eerste serie is de D 6061 - D 6080 en de tweede serie bestaat uit de D 6081 - D 6100. De beide series zijn identiek aan elkaar. Door Allan in Rotterdam worden de rijtuigen D 6061 - D 6070 en D 6081 - D 6090 geleverd. Beijnes in Beverwijk leverde de D 6071 - D 6080 en D 7521 - D 7525. Door Werkspoor Utrecht worden de rijtuigen D 6091 - D 6100 gebouwd. Begin maart 1932 is door Beijnes de D 6071 als eerste rijtuig aan de NS geleverd.

Technische gegevens

DIV

De rijtuigen DIV hebben een lengte van 18,6 meter, een breedte van meter en een hoogte van meter boven de spoorstaaf. De rijtuigen hebben een gewicht van 31 ton. De rijtuigen hebben een draagvermogen van 10 ton. De rijtuigen zijn voorzien van een blokkenrem. De rijtuigen zijn toegelaten voor een maximumsnelheid van 140 kilometer per uur. De asindeling is B’B’.

DIV

De rijtuigen DV hebben een lengte van 21,8 meter, een breedte van meter en een hoogte van meter boven de spoorstaaf. De rijtuigen hebben een gewicht van 42,5 ton. De rijtuigen zijn voorzien van een blokkenrem. De rijtuigen zijn toegelaten voor een maximumsnelheid van 140 kilometer per uur. De asindeling is B’B’.


Uitvoering

De rijtuigen zijn ondanks uiterlijke overeenkomsten, toch verschillend. Zo heeft een DIV rijtuig 4 schuifdeuren en een DV 6 schuifdeuren. Ook is een DV rijtuig langer en heeft een boller dak.

Beide type rijtuigen waren voorzien van een dynamo voor de stroomvoorzien. Bij de DIV hing de dynamo onder de rijtuig en geschiedde de aandrijving hiervan via riemen aan de as, terwijl dit bij de DV via een cardanas verbinding geschiedde en de dynamo aan de zijkant van het draaistel geplaatst was.

De draaistellen zijn van type K.


Inzet

In de zomerdienst van 1957 doen een aantal rijtuigen dienst tussen Maastricht en Eijsden/Visé, samen met een tot getrokken rijtuig verbouwd rijtuig Materieel'24 uit de series AB 5100, B 5200, B 5700 of de niet verbouwde rijtuigen uit de serie B 8100. Ook een stalen coupérijtuig B 6400 werd in deze treinen ingezet. Zelfs spiksplinter nieuwe Plan E rijtuigen worden in deze treinen ingezet. Ook enkele internationale treinen behoorden tot het takenpakket. Zo rijden in de D133 van Maastricht naar Luxemburg een bagagerijtuig uit de serie D 7601 - D 7603 mee.


Voor het vervoer naar Denemarken waren de D 7611-7617, oorspronkelijk de D 6091, 6084-6090, sinds 1951/52 D 6717-6723, in 1954 D 6317-6323 en sinds 1957/59 D 7611-7617 geschikt. Waarschijnlijk zijn ze pas na 1957 over de grens gegaan. De rijtuigen zijn hiertoe voorzien van sjor-ogen met vijzelplaten. Deze waren bevestigd aan de stelbalk. Daarnaast werden ze voorzien van Deense lantaarnijzers. Vanwege de Pruisisch draaistellen waren de rijtuigen niet altijd toegelaten op spoorponten vanuit Duitsland naar Denemarken. De rijtuigen waren hierom niet voorzien van het RIC teken.


In 1971 zijn enkele rijtuigen verhuurd geweest aan de DB. De rijtuigen waren hiertoe voorzien van de opschriften "Leihweise Bw Braunschweig". De wagens werden ingezet op het traject Braunschweig - Bremen - Leer - Emden - Norddeich Mole v.v. In Leer (Ostfr) werd kopgemaakt en tussen Leer en Norddeich-Mole v.v. reden een aantal van deze treinen met een stoomloc. Meestal werden deze treinen getrokken door een locomotief Baureihe 23.


De winterdienstregeling van 1975/1976, welke tot 29 mei 1976 duurde, rijdt een rijtuig in de internationale treinen 2244/2247 van Amsterdam via Bad Bentheim naar Bad Harzburg (midden Duitsland (trein 2247). In deze trein rijdt een stalen DIV samen met 5 rijtuigen Plan D (1 A en 4 B rijtuigen) en een rijtuig Plan E (RD). In Nederland rijden zij met een locomotief serie 1100, 1200 of 1300. Deze rijdt tot Hengelo, samen met het Plan E rijtuig. Vanaf Hengelo komt een Duitse V200 voor de trein te staan. In Löhne komt een elektrische locomotief BR 141 voor de trein te staan. In Hildesheim maakt deze locomotief plaats voor wederom een V200 of een locomotief BR 216. De trein uit Bad Harzburg (trein 2244) krijgt na aankomst in Hengelo het Plan E rijtuig aangekoppeld aan de achterzijde van de trein naar Duitsland (trein 2247). Aan de voorzijde worden twee rijtuigen (1 A Plan E en 1 B Plan W) en de locomotief bijgeplaatst. Een aantal rijtuigen waren ook nodig voor de internationale treinen vanuit Den Haag naar Keulen. Deze treinen rijden met vier rijtuigen Plan K en Plan N.


De rijtuigen 51 84 95-40 001-3 en 51 84 95-40 008-8 werden vanaf december respectievelijk september 1982 ingezet als remrijtuig bij transporten van treinstellen ([[Mat'46 - Treinstellen Materieel 1946 (Muizenneus)|Materieel'46, DE-I en DE-II) van Roosendaal naar sloperij Koek te Mijdrecht. Ook bij andere overbrengingen van treinstellen werd gebruik gemaakt van de rijtuigen. In mei 1984 kwam hier een einde aan, nadat zij te Harderwijk waren bestormd door militairen. Zij raakten hierdoor dusdanig beschadigd, dat zij niet meer voor herstel in aanmerking kwamen. Hun rol werd door 2 rijtuigen Plan N overgenomen. Op 26 maart 1985 kwamen de rijtuigen voor het laatst aan bij sloper Koek.


Revisie

Bijzondere uitvoeringen

  • Rijtuig D 6311 is in 1958 verbouwd en aangepast voor het vervoer van kippen naar Italië. Na deze ombouw werd het rijtuig vernummerd in D 7632


Wijzigingen

  • Een aantal rijtuigen werden in 1980 aangepast om samen met de nieuwe ICR rijtuigen te kunnen rijden. De bestelde BKD rijtuigen waren nog niet geleverd en daarom konden de oude rijtuigen nog niet gemist worden. Het zijn de rijtuigen 95-40 001, 95-40 003, 95-40 006, 95-40 007, 95-40 008 en 95-40 011. De rijtuigen zijn voorzien van een doorgaande luchtleiding over het dak.



Vernummeringen

Bagagerijtuigen DIV D 6061 tot en met D 6100

Oorspronkelijk nummer Nummer vanaf 1937 Nummer vanaf 1952 Nummer vanaf 1954 Nummer vanaf 1957 Nummer vanaf 1960 Nummer vanaf 1968 Opmerkingen
D 6061 n.v.t. D 6703 D 6303 n.v.t. 157 101 30 84 975 1 501-2 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6062 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Afgevoerd na WO II
D 6063 n.v.t. D 6704 D 6304 D 7618 n.v.t. 51 84 95-40 015-3 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6064 n.v.t. D 6705 D 6305 D 7619 n.v.t. 51 84 95-40 016-1 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6065 n.v.t. D 6706 D 6306 n.v.t. 157 110 30 84 975 1 511-1 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6066 n.v.t. D 6707 D 6307 n.v.t. 157 103 30 84 975 1 503-8 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6067 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Oorlogsschade WO II
D 6068 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. Oorlogsschade WO II
D 6069 n.v.t. D 6708 D 6308 D 7620 n.v.t. 51 84 95-40 017-9 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6070 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. ; ; ; ; ;
D 6071 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. ; ; ; ; ;
D 6072 n.v.t. D 6713 D 6313 n.v.t. 157 108 30 84 975 1 508-7 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6073 n.v.t. D 6709 D 6309 n.v.t. 157 100 30 84 975 1 500-4 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6074 n.v.t. D 6714 D 6314 n.v.t. 157 102 30 84 975 1 502-0 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6075 n.v.t. D 6710 D 6310 D 7631 n.v.t. n.v.t. ; ; ; ; ;
D 6076 n.v.t. D 6711 D 6311 D 7632 n.v.t. 51 84 92-40 032-1 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6077 n.v.t. D 6712 D 6312 n.v.t. 157 104 30 84 975 1 504-6 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6078 n.v.t. D 6715 D 6315 n.v.t. 157 106 30 84 975 1 506-1 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6079 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. ; ; ; ; ;
D 6080 n.v.t. D 6716 D 6316 n.v.t. 157 107 30 84 975 1 507-9 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6081 n.v.t. D 6701 D 6301 n.v.t. 157 105 30 84 975 1 505-3 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6082 n.v.t. D 6702 D 6302 n.v.t. 157 109 30 84 975 1 510-3 ; ; ; ; Ombouw Werkwagen; Invoering UIC
D 6083 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. ; ; ; ; ;
D 6084 n.v.t. D 6718 D 6318 D 7612 n.v.t. 51 84 95-40 007-0 ; ; ; ; ; Invoering UIC
D 6085 n.v.t. D 6719 D 6319 D 7613 n.v.t. 51 84 95-40 008-8 ; ; ; ; ; Invoering UIC
D 6086 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. ; ; ; ; ;
D 6087 n.v.t. D 6720 D 6320 D 7614 n.v.t. 51 84 95-40 011-2 ; ; ; ; ; Invoering UIC
D 6088 n.v.t. D 6721 D 6321 D 7615 n.v.t. 51 84 95-40 012-0 ; ; ; ; ; Invoering UIC
D 6089 n.v.t. D 6722 D 6322 D 7616 n.v.t. 51 84 95-40 013-8 ; ; ; ; ; Invoering UIC
D 6090 n.v.t. D 6723 D 6323 D 7617 n.v.t. 51 84 95-40 014-6 ; ; ; ; ; Invoering UIC
D 6091 n.v.t. D 6717 D 6317 D 7611 n.v.t. 51 84 95-40 006-2 ; ; ; ; ; Invoering UIC
D 6092 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. ; ; ; ; ;
D 6093 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. ; ; ; ; ;
D 6094 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. ; ; ; ; ;
D 6095 D 7601 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. ; ; ; ; ;
D 6096 D 7602 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. ; ; ; ; ;
D 6097 D 7603 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. 51 84 95-40 003-9 ; ; ; ; ; Invoering UIC
D 6098 D 7604 D 6701II n.v.t. n.v.t. n.v.t. 51 84 95-40 001-3 ; ; ; ; ; Invoering UIC
D 6099 D 7605 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. 51 84 95-40 005-4 ; ; ; ; ; Invoering UIC
D 6100 D 7606 D 6704II n.v.t. n.v.t. n.v.t. 51 84 95-40 004-7 ; ; ; ; ; Invoering UIC


Bagagerijtuigen DV D 7521 tot en met D 7525

Oorspronkelijk nummer Nummer vanaf 1952 Nummer vanaf 1969 Opmerkingen
D 7521 D 7621 51 84 95-40 021-1 Aaneengesloten nummering met DIV; invoering UIC
D 7522 D 7622 51 84 95-40 022-9 Aaneengesloten nummering met DIV; invoering UIC
D 7523 D 7623 51 84 95-40 023-7 Aaneengesloten nummering met DIV; invoering UIC
D 7524 D 7624 51 84 95-40 024-5 Aaneengesloten nummering met DIV; invoering UIC
D 7525 D 7625 51 84 95-40 025-2 Aaneengesloten nummering met DIV; invoering UIC



Schadegevallen

  • Rijtuig D 7602 raakte op 31 juli 1968 zwaar beschadigd bij een botsing te Mönchengladbach (Duitsland). Herstel werd niet meer lonend geacht en werd in 1969 gesloopt.
  • Rijtuig D 7632 raakte op 24 maart 1969 zwaar beschadigd bij een botsing te Den Haag Holland Spoor. Het rijtuig stond daar opgesteld als reserve in het bloemenvervoer. Op 26 maart 1969 kwam het rijtuig in de Hoofdwerkplaats Haarlem aan en aldaar werd het herstel te duur (fl 25.000) geacht in verhouding met de leeftijd en het gebruik van het rijtuig. Het rijtuig werd gesloopt.


Afvoer

De laatste rijtuigen DIV werden vanaf medio 1981 afgevoerd. Er waren op dat moment voldoende nieuwe ICR rijtuigen type BKD afgeleverd.


De laatste rijtuigen DV werden in 1978 afgevoerd.


Sloop

Gevolgen van de Tweede Wereldoorlog

Bombardementen

  • Op mei 1940 raakt het rijtuig D 6071 betrokken bij het bombardement op Rotterdam. Het rijtuig stond op dat moment op station Rotterdam Maas. Het rijtuig wordt bedolven onder de ingestorte perronoverkapping. Het rijtuig wordt niet hersteld en afgevoerd voor sloop.



Afvoer naar het oosten



Museumrijtuigen

Door de vele mogelijkheden die de bagagewagens bieden, zijn er een aantal bij diverse museumstichtingen bewaard gebleven.

  • Spoorwegmuseum

Het spoorwegmuseum in Utrecht heeft als enige een exemplaar van een DV bagagewagen in bezit.

D 7521


  • Stibans

D 6082

  • Stichting NS 162

D 6066

In 1994 verbouwd en vernummerd in 80 84 975 1 517-7. In 2001 verkocht aan een particulier. Op 11 december 2011 overgebracht van de Watergraafsmeer naar Hoorn. Eind 2011 is het rijtuig in een groene kleurstelling gebracht en terug genummerd naar het originele nummer D 6066. In juli 2015 biedt de stichting het rijtuig te koop aan. De werkzaamheden aan de 162 zijn afgerond en het rijtuig is niet meer nodig.


  • Stichting Stadskanaal Rail (STAR)

D 6065


  • Stoomtrein Goes – Borssele (SGB)

D 6061

D 6074

D 6084

Gesloopt in december 2000

D 6097


  • TEE Nederland

D 6080


  • Veluwsche Stoomtrein Maatschappij (VSM)

D 6063

D 6087

Na de terzijdestelling van het rijtuig op 27 september 1981, koopt de VSM het rijtuig 95-40 011 op 1 oktober 1981 van de NS. Op 5 oktober 1981 wordt het rijtuig naar Apeldoorn overgebracht.


  • WIJS/BSH (Werkgroep IJmuider Spoorlijn/Behoud Spoormaterieel Haarlem)

D 6072

De WIJS werd op 20 september 2011 eigenaar van de D 6072. Het rijtuig werd op deze datum van de Amsterdam Watergraafsmeer overgebracht naar Haarlem.

Afleverdata

Bagagerijtuigen DIV D 6061 tot en met D 6100

Nummer Aflevering In dienst In revisie Uit revisie In revisie Uit revisie In revisie Uit revisie In revisie Uit revisie Ter zijde Sloop(rit)
D 6061 1932 2000 n.v.t. (SGB)
D 6062 1932 1951 Vermist na WO II en in 1951 administratief afgevoerd
D 6063 1932 7 september 1972 25 oktober 1972 1977 n.v.t. (VSM)
D 6064 1932 20 februari 1973 22 maart 1973 1977 1980
D 6065 april 1932 1998 n.v.t. (STAR)
D 6066 1932 n.v.t. (NS162)
D 6067 1932 1945 Oorlogsschade; gesloopt
D 6068 1932 1945 Oorlogsschade; gesloopt
D 6069 1932 29 december 1971 8 februari 1972 1980
D 6070 1932 1951 Vermist na WO II en in 1951 administratief afgevoerd
D 6071 1932 1940 Oorlogsschade; gesloopt
D 6072 1932 n.v.t. (WIJS)
D 6073 1932 1991
D 6074 1932 1998 n.v.t. (SGB)
D 6075 1932 1966
D 6076 1932 3 juni 1969
D 6077 1932 1991
D 6078 1932 1991
D 6079 1932 1945 Oorlogsschade; gesloopt
D 6080 1932 1998 n.v.t. (TEE Nederland)
D 6081 1933 1991
D 6082 1933 1993 n.v.t. (Stibans)
D 6083 1933 1951 Vermist na WO II en in 1951 administratief afgevoerd
D 6084 1933 12 januari 1971 4 februari 1971 27 september 1981 december 2000
D 6085 1933 september 1974 21 oktober 1980 27 september 1981 26 maart 1985
D 6086 1933 1951 Vermist na WO II en in 1951 administratief afgevoerd
D 6087 1933 29 januari 1971 27 september 1981 n.v.t. (VSM)
D 6088 1933 15 juni 1972 4 augustus 1972 1977
D 6089 1933 2 januari 1973 6 februari 1973 1977
D 6090 1933 28 september 1971 28 oktober 1971 1977 1993
D 6091 1933 23 april 1971 27 mei 1971 27 septembr 1981
D 6092 1933 1951 Vermist na WO II en in 1951 administratief afgevoerd
D 6093 1933 1951 Vermist na WO II en in 1951 administratief afgevoerd staat in Hoyerswerda (BRD)
D 6094 april 1933 1951 Vermist na WO II en in 1951 administratief afgevoerd
D 6095 1933 1951 Vermist na WO II en in 1951 administratief afgevoerd
D 6096 1933 februari 1969 1969
D 6097 1933 2 februari 1971 19 april 1971 27 september 1981 n.v.t. (SGB)
D 6098 1933 11 oktober 1971 10 november 1971 27 september 1981 26 maart 1985
D 6099 1933 15 april 1975
D 6100 1933 22 april 1971 18 juni 1971 1979


Bagagerijtuigen DV D 7521 tot en met D 7525

Nummer Aflevering In dienst In revisie Uit revisie In revisie Uit revisie In revisie Uit revisie Ter zijde Sloop(rit)
D 7521 1931 9 juni 1978 n.v.t. (NSM)
D 7522 1931 22 februari 1971 19 april 1971 1976
D 7523 1931 17 april 1972 23 mei 1972 1978 1985
D 7524 1931 6 maart 1972/10 april 1973 16 mei 1973 1977
D 7525 1931 1978 1985
Overgenomen van "https://railwiki.nl//index.php?title=Bagagewagens_DIV_en_DV_(Stalen_D)&oldid=9306"