Woldjerspoorweg

Om het verbouwde graan in de Woldstreek per spoor af te kunnen voeren, werd een lokaalspoorlijn aangelegd vanuit Groningen naar Weiwerd. Deze spoorlijn staat bekend als de Woldjerspoorweg. De spoorlijn heeft een lengte van 36,9 kilometer.

Geschiedenis

Nadat in de provincie Groningen al diverse (lokaal)spoorlijnen waren aangelegd, kwam de politicus Kornelis ter Laan in 1902 met een uitgewerkt plan voor de aanleg van een tramlijn vanuit Groningen via Slochteren naar Wagenborgen. Deze spoorlijn is uiteindelijk niet gerealiseerd. Nadat in 1910 de spoorlijn Zuidbroek – Delfzijl in gebruik werd genomen, die de Woldstreek niet aan deed, werd besloten om een eigen spoorlijn aan te leggen. In januari 1914 werd opnieuw een poging ondernomen om een spoorlijn door de streek aan te leggen. Naast de spoorlijn zouden ook tramlijnen worden aangelegd. De aanleg van de spoorlijn loopt vertraging op door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Het Rijk had toegezegd om de helft van de kosten te betalen, mits de provincie, gemeenten en aandeelhouders ook mee zouden doen. In de loop van de tijd wilden een aantal gemeenten en aandeelhouders zich terugtrekken, maar het Rijk hield hen aan de afspraak om de spoorlijn aan te leggen. Hiertoe werd op 30 januari 1923 de N.V. Woldjerspoorweg en Stoomtramwegen in Midden en Noordelijk Groningen, afgekort W.E.S.T.I.G., opgericht. Het plan voor de aanleg van de tramlijnen wordt in 1924 geschrapt. Op 31 december 1925 wordt de naam ingekort tot Woldjerspoorwegmaatschappij. De exploitatie van de spoorlijn wordt uitgevoerd door de NS. Voor de inzet op de spoorlijn bestelde zij motorrijtuigen bij Werkspoor. Door de opkomst van de autobus wordt de spoorlijn echter geen succes.

Planning

Voor het eerste deel van het traject is er gebruik gemaakt van de spoorlijn naar Nieuweschans. Ter hoogte van Oude Roodehaan buigt de spoorlijn af naar het noorden met een hoge draaibrug over het Winschoterdiep en volgt de spoorlijn haar eigen traject naar Engelbert. Vanaf hier volgt de spoorlijn de weg tot aan Froombosch en verder naar Weiwerd.

Aanleg

Met de aanleg van de spoorlijn wordt in 1924 begonnen. De spoorlijn wordt aangelegd door . De kosten voor de aanleg bedroegen 4,7 miljoen gulden. Om verzakkingen te voorkomen is de spoorlijn aangelegd op een talud, waarbij zand wordt gebruikt dat rondom Engelbert is gewonnen.

Tussen Tjugchem-Meedhuizen en Weiwerd is er aansluiting op de spoorlijn tussen Zuidbroek en Delfzijl

Beveiliging

Opening & ingebruikname

Op 1 juli 1929 rijdt de openingstrein over het traject, bestaande uit drie motorrijtuigen.

Stations

Langs de spoorlijn waren 8 stations en 8 stopplaatsen. Deze stations en haltes zijn tussen 1925 en 1929 gebouwd door bouwbedrijf Van der Laan uit Kollum, met uitzondering van de stations van Groningen en Weiwerd. De stations zijn ontworpen door architect Ad van der Steur. Zeven van de acht stations zijn van het standaardtype Woldjerspoor. Het station Froombosch was een kleine versie van dit type station. De stopplaatsen waren eenvoudig uitgevoerd.

Groningen

Het station ligt op kilometer punt 0,0.

Roodehaan

Het station lag op kilometer punt 5,1.

Engelbert

Het station lag op kilometer punt 7,0.

Bieleveldslaan

Het station lag op kilometer punt 9,0.

Harkstede-Scharmer

Het station lag op kilometer punt 10,3.

Kolham

Het station lag op kilometer punt 15,0.

Froombosch

Het station lag op kilometer punt 17,3.

’s Gravenschans

Het station lag op kilometer punt 18,8.

Slochteren

Het station lag op kilometer punt 20,2.

Wijgchelsheim

Het station lag op kilometer punt 21,9.

Schildwolde-Hellum

Het station lag op kilometer punt 23,0.

Zandelaan

Het station lag op kilometer punt 24,6.

Siddeburen

Het station lag op kilometer punt 26,2.

Leentjerweg

Het station lag op kilometer punt 28,6.

Tjugchem-Meedhuizen

Het station lag op kilometer punt 31,5.

Weiwerd

Het station lag op kilometer punt 36.9.

Dienstregeling

Tussen 1929 en 1938 rijden er motorrijtuigen van de serie OmBC 1904 - OmBC 1910, welke speciaal door Werkspoor voor deze lijn zijn gebouwd. Vanaf 1938 nemen stoomlocomotieven van de serie 5500 met rijtuigen de diensten over.

Er rijden vier treinen per dag van Groningen naar Delfzijl via de spoorlijn. Daarnaast rijdt er een keer per dag een trein tussen Groningen en Siddeburen. De dienstregeling was echter gebaseerd op de rijkarakteristieken van de stoomtreinen, waardoor de motorrijtuigen te vroeg aankwamen op de stations en hier een aantal minuten moesten wachten.

Sluiting & opbraak

Als gevolg van de lage bezettingsgraad van de treinen en de concurrentie van de autobus wordt besloten om het treinverkeer op te heffen. Op 5 mei 1941 wordt het baanvak gesloten voor reizigersvervoer. Een jaar later, op 27 juli 1942, wordt het baanvak gesloten voor goederenvervoer. Door de Duitse bezettingsmacht wordt de spoorlijn grotendeels opgebroken om de vrijgekomen materialen voor andere doeleinden te kunnen gebruiken. In 1970 is het traject tussen Froombosch en Siddeburen gebruikt voor de aanleg van de provinciale weg N387. De tussenliggende stations van Froombosch, Schildwolde-Hellum en Siddeburen werden hiervoor gesloopt. Ook het station van Froombosch is gesloopt. De vijf andere stations zijn bewaard gebleven. Het station van Harkstede-Scharmer heeft van tot onderdak geboden aan de brandweer. Het stationsgebouw van Slochteren heeft onderdak geboden aan de politie. Sinds 2008 herbergt het voormalige stationsgebouw de Internationale Politiepetten Collectie. Het station van Kolham was enige tijd de Vrije Evangelisatie Kapel Rehoboth. De overige stations zijn in gebruik als woonhuis. In 1997 is ter hoogte van het station Kolham een stuk spoor terug gelegd. Het station van Kolham is in 1999 aangewezen als Rijksmonument.

Het begin van de spoorlijn wordt in 19 gebruikt voor de aanleg van een losplaats van afvalverwerker Vagron. Deze wordt in december 2009 buiten dienst gesteld.