Spoorlijn Zutphen - Winterswijk
De spoorlijn tussen Zutphen en Winterswijk heeft een lengte van 44 kilometer.
Inhoud
Geschiedenis
Op 27 maart 1872 krijgt de Nederlandsch-Westfaalsche Spoorweg Maatschappij de concessie voor de spoorlijn vanuit Zutphen naar Winterswijk. In 1877 begint de aanleg van de spoorlijn vanuit Zutphen naar Winterswijk en verder naar het Duitse Gelsenkirchen. In 1878 wordt het eerste deel van de spoorlijn geopend, dat van Zutphen naar Winterswijk. De spoorlijn naar het Duitse Gelsenkirchen wordt in 1880 geopend. De aanleg van de spoorlijn werd ingegeven door de groeiende textielindustrie. Naast de afvoer van textiel, vond er ook veel doorvoer van steenkool plaats vanuit Duitsland naar Nederland. In Winterswijk werd daarom een groot emplacement aangelegd om wagons te kunnen wisselen tussen de Nederlandse en Duitse spoorwegen.
In 2009 wint Arriva de aanbesteding om vanaf december 2012 het treinvervoer op de spoorlijn te exploiteren. Hiervoor wordt nieuw materieel besteld in de vorm van treinstellen GTW van Stadler. De concessie loopt tot december 2020. In 2017 wordt de concessie verlengd tot december 2025.
Aanleg
In 1884 wordt begonnen met de aanleg van de spoorlijn van Winterswijk naar Neede. Aan de westzijde van Winterswijk is het nodig om de spoorlijn Winterswijk - Neede te kruisen. Het station van Winterswijk GOLS is aan de zuidzijde gelegen, terwijl het station van Winterswijk NWS aan de noordzijde ligt. De spoorlijn naar Zutphen loopt in westelijke richting en de spoorlijn naar Neede in noordelijke richting. Ter hoogte van kilometerpunt 42,1 van de spoorlijn is een gelijkvloerse kruising aangelegd. Daarnaast is een verbindingsspoor aan de noordzijde van de kruising aangelegd om een verbinding te hebben tussen de spoorlijnen van de GOLS en van de NWS.
Beveiliging
Ter beveiliging van de kruising bij Winterswijk zijn alle zijden beveiligd met armseinen, welke bediend worden uit een seinhuis aan de oostzijde van de kruising. Wachterswoning 57 hoorde bij dit seinhuis.
In 1979 wordt begonnen met de vervanging van de mechanische beveiliging door de geautomatiseerde beveiliging volgens TPRB (Ter Plaatse Bediende Relaisbeveiliging). De aansturing gaat via VCVL (Vereenvoudigde Centrale Verkeersleiding), welke op 9 februari 1979 in dienst komt. Op 21 oktober 1979 wordt de nieuwe beveiliging in gebruik genomen en komen de posten op de stations van Vorden, Ruurlo, Lichtenvoorde-Groenlo en Winterswijk te vervallen. In Zutphen wordt een centrale post gebouwd om het treinverkeer te sturen.
In het najaar van 2014 wordt begonnen met het vervangen van de TPRB (Ter Plaatse Bediende Relaisbeveiliging). In de plaats hiervan zal de VCVL (Vereenvoudigde Centrale Verkeersleiding) als beveiligingssysteem worden aangelegd. Op deze manier kan de treindienst enigszins centraal worden aangestuurd vanuit de verkeersleidingspost Arnhem. De meest zichtbare verandering is dat de sleutelkastjes en infraroodapparatuur verdwijnt. Op 19 oktober 2014 zal de wijziging worden uitgevoerd.
Opening & ingebruikname
Op 24 juni 1878 werd de spoorlijn geopend.
Wijzigingen
- Na de sluiting voor het vervoer van reizigers van het station van Winterswijk GOLS in 1936 wordt in begonnen tot het wijzigen van de kruising. De kruising wordt opgebroken en het verbindingsspoor wordt doorgetrokken als tweede spoor naar Winterswijk NWS, zodat goederentreinen naar dit station kunnen rijden.
- In 1942 eist de Duitse bezettingsmacht in Nederland 500 kilometer aan bovenbouw materialen van de spoorwegen. Dit werd verkregen door voor ongeveer 100 kilometer uit eigen voorraad te leveren, 214 kilometer werd verkregen door het opbreken van enkelsporige baanvakken met weinig treinverkeer. Er werd 91 kilometer dubbelspoor opgebroken, zodat op deze baanvakken nog slechts enkelspoor overbleef. Daarnaast leverde het opbreken van emplacementen en aansluitingen 61 kilometer op. Een deel van dit dubbelspoor is afkomstig van het baanvak Vorden - Ruurlo. Na de oorlog keerde het tweede spoor niet meer terug.
Stations
De spoorlijn heeft in totaal 10 stations gekend. Hiervan zijn er in de loop der jaren 4 gesloten. In 2001 is het station van Winterswijk West geopend.
Zutphen
Het station ligt op kilometer punt 0,0.
Nieuwstad
Het station lag op kilometer punt 1,8.
Warken
Het station lag op kilometer punt 7,0.
Vorden
Het station ligt op kilometer punt 11,8.
Brandenborch
Het station lag op kilometer punt 17,5.
Ruurlo
Het station ligt op kilometer punt 21,3.
Beltrum-Zieuwent
Het station lag op kilometer punt 28,8.
Lichtenvoorde-Groenlo
Het station ligt op kilometer punt 33,9.
Winterswijk West
Het station ligt op kilometer punt 42,5.
Winterswijk
Het station ligt op kilometer punt 43,6.
Aansluitingen
Dienstregeling
De treindienst wordt geëxploiteerd door de HIJSM.
In 1909 rijden er 8 treinen in beide richtingen.
Ingaande de zomerdienstregeling van 23 mei 1954 was het de bedoeling om het nieuwe dieselmaterieel in te gaan zetten op het traject Apeldoorn - Zutphen - Winterswijk. Maar door vertraging in de aflevering van het materieel vindt deze inzet pas vanaf 3 oktober 1954, ingaande de winterdienst, plaats.
In de dienstregeling 1999/2000 gaat de exploitatie van de spoorlijn over naar Syntus. Zij bieden een uursdienst over de spoorlijn. Hiervoor worden treinstellen Plan U gehuurd van de NS. Met de instroom van de nieuwe treinstellen van het type LINT 41/H is het mogelijk om tussen Winterswijk en Vorden ieder half uur te rijden op werkdagen tot aan het begin van de avond. Met ingang van de dienstregeling 2001/2002 voert Syntus een halfuursdienst in tussen Zutphen en Winterswijk. Tegelijkertijd is de baanvaksnelheid verhoogd tot 130 kilometer per uur. Voor deze diensten wordt door Syntus de nieuwe treinstellen Lint ingezet.
Ongevallen
|
Bronnen, Referenties en/of Voetnoten
|
| Spoorwegstations aan de spoorlijn Zutphen - Winterswijk (Cursief: toekomstig station en/of voormalig station) |
|---|
|
0,0: Zutphen · 1,6: Nieuwstad · 7,0: Warken · 11,8: Vorden · 17,5: Brandenborch · 21,3: Ruurlo · 28,8: Beltrum-Zieuwent · 33,9: Lichtenvoorde-Groenlo · 42,5: Winterswijk West · 43,6: Winterswijk |
