Spoorlijn Heerlen - Schin op Geul

Uit Somda RailWiki
Naar navigatie springenNaar zoeken springen

De spoorlijn tussen Heerlen en Schin op Geul werd aangelegd om steenkool dat rondom Heerlen werd gewonnen rechtstreeks naar Maastricht te kunnen vervoeren in plaats van treinen eerst naar Sittard te laten rijden. De spoorlijn heeft een lengte van 9,134 kilometer.

Geschiedenis

In 1905 en 1906 worden plannen gemaakt voor de aanleg van een spoorlijn tussen Heerlen en Maastricht. Hiermee wordt een kortere route verkregen voor de afvoer van steenkool in de richting van Maastricht en België. Bij de bespreking van de begroting van het ministerie van Waterstaat in 1906 deelt minister Jakob Kraus mee dat de voorbereiding voor de aanleg van deze spoorlijn ver gevorderd zijn. De uitvoering van de plannen werd alleen nog tegengehouden door onderhandeling tussen de staat en de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen. Dit kwam omdat een eerder particulier plan om beide steden te verbinden was mislukt. Twistpunt was wie de spoorlijn aan zou leggen. De staat of de spoorwegmaatschappij. Door minister Louis Hubert Willem Regout werd gekozen om de aanleg door de staat te laten uitvoeren. In 1911 werd de overeenkomst voor de aanleg en de exploitatie gesloten en in 1912 werd de overeenkomst bij wet bekrachtigd. In de memorie van toelichting werd vermeld dat de spoorlijn meteen dubbelsporig aangelegd zou worden, iets dat niet in de overeenkomst van een jaar eerder stond. De spoorlijn zal aangelegd gaan worden van Heerlen via Voerendaal, Klimmen-Ransdaal naar Schin op Geul. Hier is aansluiting op de spoorlijn tussen Aken en Maastricht.


In 2004 besluit de provincie Limburg om de bevoegdheden, taken en verantwoordelijkheden voor de spoorlijn over te nemen van de NS. In 2006 wordt door de provincie een aanbesteding uitgeschreven met ook het stads- en streekvervoer in de provincie. Het treinverkeer valt onder de concessie Zuid-Limburg. De aanbesteding van het gezamenlijke bus- en spoorvervoer moet resulteren in een dienstregelingmodel dat ook wordt gebruikt in de Achterhoek, waarbij de streekbussen de aanvoer van reizigers verzorgen, terwijl buslijnen die met de trein concurreren worden opgeheven. De tijden van de bussen en treinen moeten goed op elkaar aansluiten. Door Hermes en Veolia Transport worden inschrijvingen ontvangen. Hoewel Syntus interesse had, schreef het bedrijf zich niet in. Aandeelhouder Keolis blokkeerde de inschrijving, terwijl de NS als aandeelhouder in Syntus wel mee wilde doen. De concessie wordt op 16 mei 2006 toegewezen aan Veolia. Dit bod bevat onder andere de uitbreiding van de dienstregeling en de aanschaf van nieuw materieel. Hermes ging in bezwaar na de gunning, waarmee de voorbereidingen van Veolia vertraagden. Na het intrekken van het bezwaar van Hermes bleef er nog maar 2 maanden over om materieel te bestellen, personeel te werven en op te leiden en de omloop voor materieel en personeel gemaakt moet worden. Dit bleek niet genoeg, zodat er in het begin van de concessie gereden moest worden met gehuurd materieel. Ook had het personeel niet veel ervaring met het materieel, waardoor er geregeld treinen uitvielen.

In 2014 start de provincie Limburg een nieuwe aanbesteding voor het bus- en treinverkeer. De aanbesteding gaat om 1 concessie, waarbij de twee voorgaande concessies zijn samengevoegd. Naast het treinverkeer Nijmegen - Roermond en Maastricht Randwijck - Kerkrade Centrum komt ook het stoptreinverkeer Maastricht Randwijck - Roermond, Sittard - Heerlen en Heerlen - Aachen Hbf te vallen onder deze concessie. De eerste twee spoorlijnen vallen onder de concessie van het HoofdRailNet van de NS, terwijl de verbinding tussen Heerlen en Aachen Hbf in handen is van DB Regio. Op 10 februari 2015 maakt de provincie bekend dat Abellio, in samenwerking met Qbuzz de concessie had gewonnen. Al vrij snel komen er onregelmatigheden aan het licht bij de gunning van de concessie. Op 5 maart 2015 sluit de provincie Abellio uit voor de concessie. Na het onderzoeken van de mogelijkheden wordt op 2 juni 2015 de concessie gegund aan de nummer 2 van de bieding, Arriva. Veolia tekent bezwaar aan tegen deze gunning, maar krijgt geen gelijk. Om de stoptreinen te kunnen rijden besteld Arriva bij Stadler nieuw materieel in de vorm van 23 treinstellen Flirt. Dit zijn 15 tweedelige treinstellen en 8 driedelige treinstellen. De tweedelige treinstellen kunnen alleen in Nederland rijden en de driedelige treinstellen zijn tricourant uitgevoerd voor de inzet van de dienst Liège Guillemins - Maastricht - Heerlen - Aachen Hbf. Daarnaast worden de treinstellen GTW van Veolia overgenomen, wat er voor moet zorgen dat er voldoende materieel is.


Aanleg

In 1911 wordt begonnen met het grondwerk voor de aanleg van de spoorlijn. Tijdrovend tijdens deze werkzaamheden is het graven van ingravingen en het maken van ophogingen in de heuvels en dalen in het gebied waar de spoorlijn is aangelegd.


Beveiliging


Opening & ingebruikname

Op 1 november 1914 wordt de spoorlijn officieel geopend voor het vervoer van goederen tussen Heerlen en Valkenburg. Voor reizigers wordt de spoorlijn geopend op 1 maart 1915.


Wijzigingen

  • In 1949 wordt de spoorlijn voorzien van bovenleiding.
  • In september 2006 wordt in Schin op Geul de aansluiting met het traject naar Simpelveld hersteld. Van het uitloopspoor wordt het stootjuk verwijderd en aangesloten op het zuidelijke spoor naar Maastricht. Hierdoor is het voor de ZLSM (Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij) mogelijk om treinen vanuit Simpelveld naar Valkenburg te rijden.


Stations

De spoorlijn heeft in totaal 5 stations gekend.

Heerlen

Het station ligt op kilometer punt 0,0.

Heerlen Woonboulevard

Het station ligt op kilometer punt 0,4.

Voerendaal

Het station ligt op kilometer punt 2,4.

Klimmen-Ransdaal

Het station ligt op kilometer punt 6,0.

Schin op Geul

Het station lag op kilometer punt 7,8.


Aansluitingen

Dienstregeling

De exploitatie komt in handen van de SS.


Op 4 oktober 1944 rijdt er tussen Heerlen en Meerssen via Schin op Geul voor het eerst werkliedentrein in het bevrijdde zuiden van Nederland.


Met ingang van de dienstregeling 2007 neemt Veolia de exploitatie over van de spoorlijn van de NS. In afwachting van nieuwe treinstellen, worden de eerste maanden met oude treinstellen van NS gereden. Door Veolia worden zowel snel- als stoptrein gereden. De sneltreinen rijden tussen Maastricht en Heerlen. Zij stoppen onderweg alleen in Meerssen en Valkenburg. De sneltreinen rijden tot 22.30. De stoptreinen rijden van Maastricht Randwijck tot Kerkrade Centrum.

Met ingang van de dienstregeling 2017 neemt Arriva de exploitatie over van Veolia. In de dienstregeling 2018 zal de dienst weer naar Aken worden verlengd, als Arriva de nieuwe concessiehouder wordt in Limburg. Zij hebben plannen voor een sneltrein tussen Maastricht en Aken. Het gedeelte tussen Landgraaf en Herzogenrath zal hiervoor geëlektrificeerd worden. Deze werkzaamheden moeten in december 2018 afgerond zijn, zodat met ingang van de dienstregeling 2019 een sneltrein tussen Maastricht en Aken kan rijden. Door problemen met de toelating van het nieuwe materieel van Arriva moet er twee maanden lang worden overgestapt in Heerlen voor de verdere rit naar Aken. Vanaf 27 januari 2019 is de toelating rond en kan er weer doorgaand vanuit Maastricht via Heerlen naar Aken worden gereden. De sneltreinen tussen Heerlen en Maastricht Randwijck rijden vanaf 8 mei 2023 weer eenmaal per uur en vanaf midden juni 2023 zelfs weer twee keer per uur. De treinen rijden echter alleen doordeweeks.


Bronnen, Referenties en/of Voetnoten

  • Regionale spoorwegen in Nederland deel 5: Limburg - G. Nieuwenhuis en A. Egelie - Maandblad: Op de Rails, 91e Jaargang - 1-2023 Blz: 22-27 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321