Spoorlijn Bilthoven - Zeist

Als zijtak van de Centraalspoorweg wordt in 1901 een lokaalspoorlijn naar Zeist geopend. De spoorlijn heeft een totale lengte van 7,0 kilometer.

Geschiedenis

Voor de exploitatie van lokaalspoorlijnen wordt door de NCS (Nederlandsche Centraal Spoorwegmaatschappij) de NBM (Nederlandsche Buurtspoorweg-Maatschappij) opgericht. De spoorlijn tussen De Bilt en Zeist is de tweede lokaalspoorlijn die aangelegd wordt. De exploitatie wordt verzorgd door de NCS.

Aanleg

Beveiliging

De beveiliging is uitgevoerd met armseinen, waarmee blokken worden gevormd. De blokken worden in de blokposten gevolgd via Blokstelsel II. De blokpost bij Bosch en Duin is op 13 september 1935 komen te vervallen als gevolg van de lagere frequenties van het treinverkeer.

Opening & ingebruikname

Op 29 augustus 1901 werd de spoorlijn geopend.

Wijzigingen

• In 1912 wordt de spoorlijn verdubbeld. Dit tweede spoor is aan de westzijde van het bestaande spoor gelegd.
• In 1914 wordt een derde rail aangebracht in het spoor. Dit spoor wordt gebruikt door de trams van de Ooster Stoomtram-Maatschappij.

• In 1968 wordt een viaduct gebouwd over de toekomstige snelweg A28. Tijdens het bestaan van de spoorlijn zijn er geen auto's onder dit viaduct gereden, omdat de opening van het traject tussen de knooppunten Rijnsweerd en Hoevelaken vele jaren vertraging opliep.

Stations

Aan de spoorlijn hebben in totaal 5 stations gelegen. In de loop der jaren zijn er 4 gesloten.

Bilthoven

Het beginpunt van de spoorlijn in De Bilt was het station De Bilt Station. In 1918 wijzigde de naam in Bilthoven. Het station ligt op kilometer punt 0,0.

Schietbanen de Pan

Er is sprake van de aanleg van een halte nabij de Schietbanen de Pan. De schietbanen worden echter op 1 mei 1901 gesloten, zodat de planning tot aanleg van een halte kan komen te vervallen. De halte was gepland op kilometer punt 1,0.

Bosch en Duin

Het station lag op kilometer punt 2,9.

Huis ter Heide

Het station lag op kilometer punt 4,2.

Zeist

Het station lag op kilometer punt 7,0.

Aansluitingen

Bij Huis ter Heide is er een aansluiting naar Kamp Zeist via een geniesmalspoorlijn voor het vervoer van militaire voorraden.

Dienstregeling

Vanaf 190 rijden er treinen per dag. De treinen bestaan uit een stoomlocomotief van de serie NCS 30 - 39, NCS 41 - 50, NCS 61 - 65 en NCS 90, 91. Deze trekken gemiddeld rijtuigen. De zware treinen worden gereden door een van de twee locomotieven 90 of 91. Zij rijden ook de doorgaande treinen naar Amsterdam. De twee locomotieven blijven tot 1911 op de spoorlijn te zien, waarna zij naar Zwolle verhuisden. In 1921 zijn alleen nog locomotieven te zien van de NS series 7000 en 7200. Nadat het depot van Zeist is gesloten, worden de treinen gereden door locomotieven van het depot van Utrecht. Dit zijn locomotieven uit de serie 5500. Met het ingaan van de zomerdienstregeling 1933 rijden ook locomotieven van de serie 5700 en 5800 op de spoorlijn. Voor het rangeerwerk in Zeist is vanaf 1935 een locomotor van de serie 100 gestationeerd. Nadat in 1941 de spoorlijn is gesloten voor reizigersvervoer, worden de diensten van de stoomlocomotieven gesteld vanuit Amersfoort. Vanuit hier worden de goederentreinen gereden door locomotieven van de serie 3700, 4000, 4300 en 6100. Omdat er geen grote draaischijf was op de spoorlijn, kwam het voor dat een van de twee ritten met tender voor gereden moest worden. Vanaf 195 nemen diesellocomotieven de diensten over van de stoomlocomotieven.

tram

Tussen 25 juli 1914 en 1 mei 1916 wordt het spoor gedeeld met de trams van de Ooster Stoomtram-Maatschappij. De trams rijden tussen Huis ter Heide en Zeist op hetzelfde spoor. Na 1 mei 1916 heeft de tram zijn eigen spoorbaan ten oosten van de spoorlijn.

Sluiting & opbraak

Op 5 januari 1941 wordt de spoorlijn gesloten voor het vervoer van reizigers. In september 1942 is het oostelijke spoor opgebroken en daarmee komt een eind aan de beveiliging met blokstelsel II. Hiermee wordt de spoorlijn één blok. Op 28 mei 1972 wordt het goederenvervoer over de spoorlijn gestaakt. In de loop van de jaren is de spoorlijn opgebroken.

In het weekend van 11 en 12 augustus 2018 is het viaduct over de snelweg A28 gesloopt. Het viaduct vormde een obstakel voor automobilisten.

Spoorwegstations aan de spoorlijn Bilthoven - Zeist (Cursief: voormalig station)
0,0: Bilthoven · 2,8: Bosch en Duin · 4,2: Huis ter Heide · 6,9: Zeist