NBDS (Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij)

De Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij (NBDS) was een spoorwegmaatschappij die heeft bestaan van 1869 tot 1922.

Geschiedenis

Vanwege oorlogsdreiging wordt op 30 juli 1914 bij Koninklijk Besluit in het belang van de verdediging van het land de minister van Oorlog gemachtigd om spoorwegmaterieel te vorderen voor de mobilisatie van militairen per 1 augustus 1914. De spoorwegmaatschappij wordt hierbij onder militair gezag geplaatst. 31 juli 1914 is de laatste dag dat de spoorwegmaatschappij een onafhankelijke dienstregeling uitvoert. Een aantal treinen worden in de eerste twee dagen opgeheven en een aantal treinen blijven leeg rijden. Op 3 augustus 1914 wordt de gehele treindienst gestaakt. Op 4 augustus 1914 wordt een beperkte dienstregeling van kracht. Op 1 november 1914 wordt een beperkte, gezamenlijke dienstregeling na de mobilisatie ingevoerd met de drie andere spoorwegmaatschappijen in Nederland. De onafhankelijkheid van de maatschappij is hierbij wel beperkt door de centrale rol van de overheid. Als gevolg van schaarste aan kolen vanaf september 1916 wordt het treinverkeer beperkt. Hiermee komt een fusie met de andere spoorwegmaatschappijen in beeld. Op 25 november 1916 ontstaat de Belangengemeenschap Nederlandsche Spoorwegen, bestaande uit de HSM en SS. De NBDS voegt zicht op 1916 bij dit samenwerkingsverband. Als laatste voegt de NCS zich bij de Belangengemeenschap op 30 december 1916. De zomerdienst van 1917 is de eerste dienstregeling van de gemeenschap. Uitgangspunt hierbij is dat op gemeenschappelijke stations betere aansluitingen ontstaan.

Spoorlijnen

• Spoorlijn Boxtel - Wesel

Locomotieven

Door de spoorwegmaatschappij zijn in totaal 10 series stoomlocomotieven besteld bij diverse fabrikanten. Hiervan zijn er 9 in dienst gekomen bij de latere NS. Van de serie 30 - 37 zijn de eerste zes locomotieven geleverd met hun NBDS nummers. De in 1920 geleverde 37 heeft direct het nummer 988 van de SS gekregen. Van de serie 118 - 121 zijn alleen de 118 en 119 aan de NBDS geleverd. De locomotieven 120 en 121 zijn met de nummers 1303 en 1304 aan de SS geleverd. In 1945 zijn de vier locomotieven vernummerd in de serie 4251 - 4254 als gevolg van de instroom van de Engelse stoomlocomotieven van de serie 4301 - 4537.

Serie	Fabrikant	In dienst	Type	Uit dienst	Nummer bij NS
1 - 5	Beyer, Peacock and Company	1873	1B		775
6 - 7	Beyer, Peacock and Company	1892 - 1893	1B		1476 - 1477
8-10	Hohenzollern	1881 - 1887	1B		1201 - 1203
11	Fox Walker	1872	Ct	1882	n.v.t
11II	Beyer, Peacock and Company	1894	1B	1936	1478
12 - 17	Hohenzollern	1878 - 1907	Ct	1925	3001 - 3006
24	Werkspoor	1907	Bt	1947	8232
25 - 26	Henschell	1894 - 1898	Bt	1931 - 1934	6910 - 6911
30 - 37	Beyer, Peacock and Company/Hohenzollern	1908 - 1920	2'C	1938 - 1946	3501 - 3508
118 - 119	Hohenzollern	1917 - 1918	1'D	1947	4501 - 4504

Opheffing

Op 1 januari 1917 wordt de belangenmaatschap Nederlandsche Spoorwegen opgericht, waarbij de NBDS door de SS wordt overgenomen. De exploitatie gaat op 1 juni 1919 over naar de SS. Op 15 november 1922 wordt door de Rotterdamse rechtbank de spoorwegmaatschappij failliet verklaard.

Bronnen

De Eerste Wereldoorlog en de fusie van de vier spoorwegmaatschappijen - M. van Oostrom - Maandblad: Railmagazine, 43e Jaargang - januari/februari 2021 nummer 381 Blz: 62-68 Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489