Havenspoorlijn
De Havenspoorlijn is de spoorlijn in het Rotterdams havengebied en verbindt de emplacementen IJsselmonde en Kijfhoek aan de ene zijde met de Maasvlakte aan de andere zijde. De spoorlijn heeft een lengte van 40,7 kilometer. De spoorlijn is opgenomen in de Betuweroute.
Inhoud
Geschiedenis
Tussen Europoort en de Maasvlakte is de baanvaksnelheid 80 kilometer per uur.
Aanleg
Als in 192 de aanleg begint, worden de oost- en westzijde van de Waalhaven ontsloten.
In 1935 wordt begonnen met het doortrekken van de spoorlijn van de Waalhaven naar Pernis. Dit is noodzakelijk vanwege de bouw van het complex van Shell.
In 195 wordt begonnen met het westwaarts verlengen van de spoorlijn vanaf Pernis naar de Botlek. In 1957 komt deze verlenging in dienst. Het verlengen van de spoorlijn in westelijke richting gaat gestaag door en in 1964 wordt de verlenging tot aan Europoort geopend. De Maasvlakte ten slotte wordt in het najaar van 1976 bereikt. In de eerste jaren worden bij deze verlengingen geen waterwegen gepasseerd, omdat de havens nog niet gegraven zijn. Om de Maasvlakte te bereiken wordt over het Hartelkanaal een gecombineerde weg- en spoorbrug aangelegd, de Suurhoffbrug. Deze tuibrug is in 1973 in gebruik genomen.
Tussen 199 en 1999 wordt de spoorlijn tussen Botlek en de Maasvlakte verdubbeld. Als laatste etappe wordt de Dintelhavenbrug dubbelsporig gemaakt. De spoorlijn wordt tegelijkertijd van bovenleiding voorzien. Ter voorkoming van opwaaiend duinzand zijn er hekken naast het spoor geplaatst. Bij de aanleg van de Betuweroute blijft de oude spoorweg naar de Waalhaven in gebruik, al wordt deze spoorlijn wel verlegd naar het zuiden, zodat de spoorlijn verder van de bebouwing van de Rotterdamse wijk Pendrecht komt te liggen.
Beveiliging
De enkelsporige lijn IJsselmonde – Botlek kent tussen 19 en 19 nog geen beveiligingstelsel. Communicatie gaat telefonisch tussen de verschillende stations en posten.
In 19 is de beveiliging doorgetrokken tot aan Europoort. Verder naar de Maasvlakte liggen alleen handwissels in het spoor.
Het traject tussen Europoort en de Maasvlakte is verdeeld in enkele blokken, welke worden beveiligd met hoge seinen.
In 2009 is de ATB op de spoorlijn vervangen door ERTMS. Voor de treindetectie wordt gebruik gemaakt van JADE. Dit is een systeem van Alstom en staat voor Jointless Audio-Frequency Detection. Dit systeem werkt met hoogfrequente spoorstroomlopen met behulp van zenders en ontvangers. De spoorsecties zijn hierbij niet gescheiden door geïsoleerde raillassen. De secties overlappen elkaar hierdoor gedeeltelijk.
In 2022 zal begonnen worden met het vervangen van het treindetectiesysteem JADE. Dit is eind 2024 aan vervanging toe. Het systeem zal worden vervangen door assentellers van het type Gast-NL van Thales voor de 900 secties die er zijn. Door Sweco zullen voorbereidende werkzaamheden worden uitgevoerd. In juni 2022 is JADE op de Botlek vervangen. In 2024 zal begonnen worden het traject tussen Botlek en de Maasvlakte te voorzien van het nieuwe systeem.
Opening & ingebruikname
Op 1 juni 1928 wordt het eerste deel van de spoorlijn geopend. Op 1935 vindt de opening plaats van de spoorlijn naar Pernis. De verlenging van de spoorlijn naar de Botlek vindt plaats op 195. Op 13 april 1964 wordt het traject naar Europoort in gebruik genomen. Het laatste deel van de Havenspoorlijn wordt op 1977 geopend. Het is het traject van de Europoort naar de Maasvlakte.
Wijzigingen
In 1967 wordt in de Botlek het spoor verlegd van de Theemsweg naar de Merseyweg.
In wordt begonnen met het verdubbelen van de spoorlijn tussen de Botlek en Europoort. In december 1993 wordt dit verdubbelde spoor in gebruik genomen. Ter hoogte van Europoort West wordt in 1993 een kruissingsspoor aangelegd zodat treinen tussen Europoort en Maasvlakte elkaar hier kunnen kruisen. In 1999 wordt het laatste deel van de spoorlijn verdubbeld.
In 19 wordt begonnen met de aanleg van de Botlekspoortunnel. De tunnel wordt op in gebruik genomen.
In 2000 is de spoorlijn tussen Botlek en Europoort voorzien van bovenleiding, welke geschikt is voor voeding met 25.000 volt wisselstroom. Begin 2001 is er een korte proef met spanning op de bovenleiding. Tussen de Kijfhoek/IJsselmonde en Pernis komt in december 2008 de spanning op de bovenleiding te staan. In december 2009 wordt de spanning op de bovenleiding gezet tot aan de Maasvlakte.
In het najaar van 2015 wordt bekend dat een mogelijkheid bestaat dat de Calandbrug in de richting van Europoort niet vervangen zal worden, maar zal worden gesloopt. Het is hiervoor nodig om de spoorlijn op dat punt om te leiden. De spoorlijn zal dan om de Brittanniëhaven worden gelegd. De spoorlijn zal op een viaduct langs de Theemsweg worden aangelegd. Met het verleggen van de spoorlijn wordt voorkomen dat het in de toekomst toenemende treinverkeer moet wachten op de scheepvaart dat onder de brug door wil varen. In het voorjaar van 2016 wordt bekend dat de spoorlijn verlegd gaat worden. Het Havenbedrijf Rotterdam wil graag dat de spoorlijn via de Theemsweg en de Rozenburgse Sluis wordt omgelegd. Hiermee kan het treinverkeer groeien en is er minder geluidsoverlast in Rozenburg. De spoorlijn zal vanaf de Merseyweg worden verhoogd en langs de Theemsweg worden aangelegd. Via de Neckarweg wordt de Moezelweg bereikt. Bij de A15 wordt aangesloten op de bestaande spoorlijn. De totale verlegging heeft een lengte van 3,9 kilometer. Bij de Thomassentunnel en bij de Rozenburgse Sluis zullen boogbruggen worden gebouwd. De werkzaamheden voor het verleggen van de spoorlijn beginnen in het najaar van 2017 met het slopen van een aantal betonnen windschermen nabij het Calandkanaal. In 2019 wordt begonnen met de aanleg van de meer dan 100 pijlers voor het viaduct. Op deze pijlers komen liggers van 30 meter lang waar de sporen, ballast en bovenleiding op komen. In 2020 moet de nieuwe dubbelsporige, geëlektrificeerde spoorlijn zijn aangelegd. Aan het eind van 2021 moet het nieuwe tracé in gebruik worden genomen. Op 4 april 2020 is de boogbrug over de Rozenburgsesluis geplaatst. Op 30 mei 2020 is de boogbrug met de naam Zwartewaalsebrug over de wegen A15 en N15 geplaatst. Deze brug heeft een lengte van 269 meter, een breedte van 13,7 meter en het hoogste punt is gelegen op 28 meter. Het gewicht van deze brug bedraagt 4.100 ton. In het weekend van 30 en 31 mei 2020 wordt de tweede boogbrug ter hoogte van de Thomassentunnel geplaatst. In oktober 2020 wordt de laatste ligger van het brugdeel geplaatst. Vervolgens wordt begonnen met de aanleg van geluidsschermen. In 2021 wordt begonnen met het plaatsen van bovenleiding, rails en seinen door VolkerRail. De masten voor de bovenleiding worden vanaf januari 2021 geplaatst. Deze werkzaamheden duren twee weken. Begin november 2021 wordt begonnen met de werkzaamheden om in 6 dagen tijd de nieuwe spoorlijn aan te sluiten op de bestaande sporen. Op 5 november 2021 rijdt de 203-1 van VolkerRail als eerste trein met werkmaterieel over de nieuwe spoorlijn van de Europoort naar de Botlek. Op 8 november 2021 is het nieuwe traject in gebruik genomen. De totale kosten voor het omleggen zijn 300 miljoen euro.