Geldermalsen

Uit Somda RailWiki
Naar navigatie springenNaar zoeken springen

Geldermalsen is een van de stations in de provincie Gelderland in de gelijknamige plaats. De verkorting van het station is Gdm.

Geschiedenis

Met de bouw van het tweede station is tevens het tractieterrein uitgebreid en aangepast aan het drukker wordende treinverkeer.


Tussen 17 juli 2010 en 22 juli 2010 is de oude voetbrug over het emplacement vervangen. Er is een nieuwe, betonnen brug over de sporen 501 - 503 en 504 - 510 geplaatst. De oude brug is in een te slechte staat. Een deel van de brug wordt geschonken aan de Museum Buurt Spoorweg in Haaksbergen. Deze zal de brug restaureren en plaatsen op het emplacement van Haaksbergen. Een ander deel heeft de belangstelling van de SGB in Goes. In februari 2011 zijn de beide brugdelen overgebracht naar hun nieuwe eigenaren.


In 2013 wordt begonnen met de restauratie van het station. Het station zal zoveel mogelijk in oude staat worden gebracht, omdat het een monument is. Van de perronkap zal de draagconstructie worden hersteld en verbeterd.

In juli 2015 worden de gerestaureerde perronkappen teruggeplaatst. Deze zijn aan beide zijden ongeveer 20 meter korter gemaakt dan dat de kap oorspronkelijk was. In oktober 2015 zijn de laatste werkzaamheden aan het gebouw afgerond. In het voorjaar van 2015 wordt begonnen met het onder handen nemen van de buitenzijde van het stationsgebouw. Het interieur volgt in een later stadium. In januari 2016 is de gemeenteraad van Geldermalsen akkoord gegaan met aanpassingen die nodig zijn voor het Programma Hoogfrequent Spoor. Tussen het station en Tricht Aansluiting zal een extra spoor worden aangelegd voor de treinen van Arriva naar Dordrecht. Op deze manier hoeven de treinen van Arriva geen gebruik meer te maken van de spoorlijn naar Utrecht. De beide overwegen in dit stuk zullen worden opgeheven en vervangen door onderdoorgangen. Het station krijgt een nieuw perron voor de treinen van Arriva en voor de treinen naar Tiel. Het grote middenperron zal worden ingekort. De nog nieuwe loopbrug zal hierbij plaats maken voor een tunnel. De werkzaamheden zullen naar verwachting in 2019 beginnen. Na afronding van deze werkzaamheden zullen 6 intercity's, 6 sprinters en 2 goederentreinen per uur door Geldermalsen kunnen rijden en stoppen. Op 3 juli 2020 begint de grootschalige verbouwing van het station. Als eerste worden tijdelijke wisselverbindingen aangelegd, zodat het reizigersverkeer via spoor 4 kan worden afgehandeld. Deze tijdelijke spoorverbinding komt op 7 juli 2020 in dienst. Het nieuwe perron langs spoor 6 wordt ook in dienst genomen. De daarop volgende weken is er geen treinverkeer mogelijk naar Tiel. Tussen 21 en 26 juli 2020 is er in zijn geheel geen treinverkeer mogelijk rondom Geldermalsen. Op 27 juli 2020 wordt de nieuwe spoorsituatie aan de oostzijde in gebruik genomen. Langs spoor 1 is een nieuw perron aangelegd en onder de sporen is een tunnel aangelegd. Vanaf dat moment is er tot 6 augustus 2020 rijden er geen sprinters in de richting van 's-Hertogenbosch. De intercity's rijden enkelspoor. In het weekend van 7 tot en met 9 augustus 2020 is er wederom geen treinverkeer mogelijk. In dit weekend wordt de spoorsituatie naar de eindsituatie gebracht. Op 9 augustus 2020 wordt het vernieuwde emplacement in gebruik genomen. In februari 2021 wordt begonnen met de aanleg van de reizigerstunnel en het plaatsen van de nieuwe overkapping aan de westzijde van de perrons. De tunnel en overkappingen zijn in de loop van 2021 opgeleverd. In 2021 zal een derde spoor worden aangelegd tussen spoor 6 en Geldermalsen Aansluiting, zodat treinen van Arriva zonder gebruik te maken van de NS sporen het station kan bereiken vanuit Beesd. Over de Linge zal hiervoor een nieuwe brug worden gebouwd. Op 30 augustus 2021 zijn de werkzaamheden afgerond en komt het tweede perron met de sporen 6 en 7 in dienst voor Qbuzz. De treinen hoeven hiermee het spoor in de richting van Utrecht niet meer te delen met de NS. Tevens komt er een opstelspoor voor het materieel van Qbuzz. Op 24 maart 2022 is het station officieel heropend door Staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat.


Voor de beveiliging beschikte het station over in totaal 3 seinhuizen.

  • Post T

Post T is te vinden in het stationsgebouw.

  • Seinhuis A

Aan de noordzijde van het emplacement wordt seinhuis A in gebruik genomen.

  • Seinhuis B

Aan de zuidzijde van het emplacement wordt seinhuis B in gebruik genomen.


Eerste station

Het stationsgebouw is van het type vijfde klas van de Staatsspoorwegen, type Houten, welke is ontworpen door K.H. van Brederode. Dit station bestaat uit een middendeel dat dwars op de sporen staat en aan weerszijden van dit deel zijn twee vleugels gebouwd. Deze vleugels zijn smaller dan het middendeel. Voor het bedienen van seinen en wissels wordt een Post T ingericht in het station. Het station werd op 11 november 1868 geopend.


Tweede station

Ter vervanging van het eerste station, wordt in 188 de opdracht gegund aan voor de bouw van een nieuw station. Dit station is ontworpen door . Bij dit ontwerp is het stationsgebouw gesitueerd op het eilandperron. Het nieuwe station wordt op 4 augustus 1886 geopend. Om het perron te kunnen bereiken, zijn er aan weerszijden overpaden. Als gevolg van het drukker wordende treinverkeer zijn de overpaden geen veilige situatie. In 1888 wordt onder het besteknummer 989 een voetbrug aanbesteed. De aanleg van de brug begint in 18 door . De voetbrug bestaat uit drie delen met ieder een eigen kap en bordes. Tegelijkertijd is de overkapping op het perron verlengd. Op 22 november 1891 wordt de voetbrug in gebruik genomen. In 1973 wordt de voetbrug ingekort. Het gedeelte tussen het voorplein en het perron wordt verwijderd als gevolg van de ingebruikname van een voetgangerstunnel. Op 14 maart 2005 worden de loketten gesloten.


Laad- en losplaats

Per 23 mei 1993 wordt de facultatieve slag met dienstwagens uit Utrecht verplaatst van de woensdag naar de maandagavond. Dit is het treinpaar 59209/59212 dat rond 19.15 vertrekt uit Utrecht Goederen. Rond 20.30 wordt er naar Utrecht teruggekeerd.


Locomotievendepot

Station Geldermalsen kende een locomotievenloods. De locomotievenloods is aan de noordzijde van het emplacement gebouwd. Deze is in 1882 in gebruik genomen door de SS. Dit is een loods met slechts 1 spoor. In 1885 is de loods uitgebreid naar drie sporen en een draaischijf met een diameter van 13,5 meter. Hiermee kwam de de rit naar Zaltbommel om de locomotief te draaien te vervallen. De loods is opgetrokken uit steen en heeft een puntdak. De loods heeft een lengte van 35 meter, een breedte van 16,1 meter en het hoogste punt is op meter. Om het dak te ondersteunen zijn er Engelse spanten met vallende diagonalen. Aan de achterzijde is een lage aanbouw in dezelfde stijl als de loods. Deze is 6 meter diep en 15 meter breed. In deze aanbouw is centraal de werkplaats gelegen. Aan westzijde zijn twee ruimtes, waarvan 1 voor de opzichter machinist is. De ander ruimte is het magazijn. Aan de oostzijde zijn eveneens twee ruimtes, waarvan er 1 voor de machinisten zijn en de ander voor de smid. Een hoog, vierkanten stenen reservoirgebouw en een brandstoffenloods behoorde ook tot het depot. Aan de westzijde van de sporen is ter hoogte van het einde van het perron een kolenpark. Vanaf 1890 maakt ook de HSM gebruik van de locomotiefloods. In 1891 wordt de draaischijf vergroot met een middellijn van 14,08 meter. Bij de locomotievenloods wordt in 1891 een privaatgebouw geplaatst. In het watergebouw wordt een tweede pomp aangebracht. In 1933 wordt een draaischijf met een diameter van 20 meter geplaatst. Deze is waarschijnlijk afkomstig uit Susteren. In 1941 is het kolenpark afgebroken. Ter vervanging van de kapotte draaischijf is in 1947 een nieuwe draaischijf aangelegd bij het reservoirgebouw.

Op worden geen diensten meer gesteld van uit het locomotievendepot. Er zijn tot dat moment nog slechts diensten gesteld vanuit het depot. Op 15 mei 1931 wordt het locomotievendepot gesloten.

In wordt de locomotievenloods gesloopt.

In het depot zijn tussen 1885 en 15 mei 1931 de volgende series stoomlocomotieven in het depot gehuisvest:

  • HSM 43 - 60 en 63 - 70 (NS 800)
  • HSM 74 - 82, 89 - 98 en 116 - 125 (NS 1000)
  • 900;
  • 1300


Mutaties


Locomlopen

In de winterdienst van 1892/1893 zijn er 5 locomotieven van de HSM gehuisvest in het depot. Zij rijden diensten naar Feijenoord, Venlo en Zevenaar. Dit zijn locomotieven uit de serie 43-60 en 63-70 (met de namen Ajax - Deukalion) en uit de serie 74 - 82, 89 - 98 en 116 - 125 (met de namen Eos - Jordaens). In de winterdienst van 1903/1904 zijn er nog 4 diensten en een reservedienst. De winterdienst van 1904/1905 laat een inkrimping zien naar twee locomotieven, waarbij een locomotief de reserve is en de andere heeft geen dienst. De winterdienst van 1905/1906 heeft een dienst voor een locomotief die naar De Vork en naar Kesteren rijdt. Daarnaast is er een rangeerlocomotief aanwezig en een koude reserve.


Spoorlijnen

Het station is gelegen aan de Betuwelijn en aan Staatslijn H (Utrecht - Boxtel).


Dienstregeling

Vanaf de dienstregeling 2007 neemt Arriva de treindienst over op de Westelijke Betuwelijn tussen Dordrecht en Geldermalsen. Elk half uur rijdt er een trein per richting. Arriva begint deze dienst met een aantal gehuurde treinstellen Plan V van de NS. Vanaf 14 september 2008 worden de oude treinstellen vervangen door nieuwe GTW-treinstellen van Stadler.

Na de verbouwing van het station in de zomer van 2020 vertrekken de treinen naar Dordrecht van Arriva van spoor 3. Het nieuwe spoor 1 zal de stoptreinen van de NS in de richting van Utrecht afhandelen, terwijl het perron van spoor 4 gebruikt wordt voor de treinen naar Tiel en ´s-Hertogenbosch.


Stoppende treinen

In de huidige dienstregeling (2024) stoppen de volgende treinseries te Geldermalsen:

Treinserienummer Beginpunt Eindpunt Materieel
6000 's-Hertogenbosch Utrecht Centraal SLT
6700 Tiel Utrecht Centraal SLT
7200 Geldermalsen Dordrecht E-GTW (Arriva)

Passerende treinen

In de huidige dienstregeling (2024) rijden de volgende treinseries voorbij Geldermalsen:

Treinserienummer Beginpunt Eindpunt Materieel
800 Maastricht Alkmaar/(Schagen) VIRM
2900 Maastricht Enkhuizen VIRM
3500 Venlo Schiphol VIRM
3700 Venlo Dordrecht VIRM
3900 Heerlen Enkhuizen VIRM


Bronnen, Referenties en/of Voetnoten

  • Locomotiefloodsen en tractieterreinen in Nederland 1839 - 1958 - H. Waldorp, J.G.C. van der Meene - Uitgeverij Schuyt & Co, 1992 ISBN 90-6097-323-2