Born

Uit Somda RailWiki
Naar navigatie springenNaar zoeken springen
Grafisch overzicht van het emplacement in Born

Het emplacement van Born is gelegen ten noordwesten van Sittard. De verkorting van het emplacement is Bon.

Geschiedenis

Vanaf het emplacement in Sittard loopt een stamlijn van 5 kilometer naar het emplacement in Born. De spoorlijn is het restant van de tramlijn Roermond - Echt - Born - Sittard. De spoorlijn is in 1922 aangelegd door de Limburgse Tramweg Maatschappij. Het gedeelte tussen Born en Sittard is in 1931 aangelegd. In 1937 staakt de LTM het reizigersvervoer. In 1933 wordt het deel naar de haven in Born en Sittard door de Staatsspoorwegen overgenomen ten behoeve van het kolenvervoer. Hiermee krijgt de spoorwegmaatschappij een aansluiting naar het Julianakanaal, waar de Overlaadhaven is gegraven voor het afvoeren van kolenwagens. Het wordt hiermee een concurrent voor de Staatsmijnen, die hun eigen spoorwegnet hebben tussen de mijnen en de haven in Stein. Om de spoorlijn geschikt te maken voor het goederenvervoer worden diverse wijzigingen uitgevoerd. Zo wordt in Sittard de spoorlijn aan de westzijde aangesloten op het emplacement in plaats van onder het spoorviaduct in de Tunnelstraat naar de voorzijde van het station. Er wordt in Born een rangeerheuvel aangelegd met aan de zijde van Sittard 14 sporen en aan de zijde van de haven maar liefst 18 sporen. Daarnaast zijn er 15 kolensporen en twee kolentips. De kolentips worden in 1935 in gebruik genomen. Met het einde van het kolenvervoer, nemen de activiteiten in Born af. Met de opening van de NedCar fabriek in 1967 werd er geprobeerd om meer vervoer naar Born te genereren.

Vanwege de ligging van de spoorlijn door de dorpskernen van Buchten en Born wordt er sinds gesproken over het verleggen van de spoorlijn. De nieuwe spoorlijn zou dan over het terrein van Nedcar worden aangelegd, zodat de autofabrikant, zodat zowel de aanvoer van staal en andere onderdelen als de afvoer van auto’s per trein plaats konden vinden. Hiermee zou Nedcar een nieuwe spoorklant kunnen worden. De inwoners van de gemeente Susteren-Echt vrezen echter voor de teruggang in leefbaarheid binnen hun gemeente wanneer er een nieuwe spoorlijn zou worden aangelegd. In 2017 probeerde de provincie Limburg om de aanleg van een nieuwe spoorlijn weer op de agenda te krijgen, maar in het voorjaar van 2019 wordt bekend dat de nieuwe spoorlijn er niet zal komen.

Met ingang van 10 november 1992 wordt de klassieke beveiliging vervangen op het traject.


Bediening

Er geldt een beperking voor het rijden van treinen naar Born in de nacht. Dit mag tussen en niet plaats vinden.

Vanaf 13 januari 1997 gaat trein 5 een uur later rijden vanuit . De aankomst is nu om 10.20. Vanaf 17 maart 1997 is de wagenset voor het vervoer van wissellaadbakken naar het Italiaanse Novarra vergroot van 8 naar 13 wagons. Deze wagenset wordt in Venlo gecombineerd met wagons uit Ede. Het vertrek verschuift van 16.45 naar 18.45. Alleen op zaterdag vertrekt de trein om 14.15.


In het voorjaar van 2019 is de tijd van de bediening van Arcelor Mittal gewijzigd als gevolg van het veranderen van standplaats van de bediening. De aanvoer vindt vanaf dat moment plaats vanuit Venlo in plaats van uit Sittard. De dagen blijven ongewijzigd op maandag, woensdag en vrijdag. DB Cargo komt rond 7.40 aan in Born vanuit Sittard met trein 62951, welke rongenwagens met staalprofielen uit Luxemburg aanvoert voor Arcelor Mittal. Na aankomst op het emplacement worden de nieuwe wagons achter gelaten en gaat de locomotief alleen naar de aansluiting om daar de geloste wagens op te halen en naar het emplacement te brengen. De nieuwe wagons worden geduwd naar de aansluiting gebracht. Eveneens in de ochtend arriveert Railtraxx met de lege kolentrein 47634 uit Visé. Wanneer DB Cargo klaar is met de bediening van Arcelor Mittal, duwt de locomotief van Railtraxx de te beladen kolentrein naar Enerco rond 10.15. Om 10.14 vertrekt DB Cargo met trein 62952 uit Born naar Sittard. Nadat de kolentrein bij Enerco beladen is, vertrekt de trein tussen 12.00 en 14.00 uit Born naar Sittard als trein 47633. Ingaande september 2021 vertrekt trein 62951 om 11.11 uit Sittard op maandag, woensdag en vrijdag. Na het ophalen van al eerder geloste rongenwagens wordt om 14.05 vertrokken uit Born als trein 62952. De wagons voor trein 62951 worden aangevoerd met trein 62965 van Venlo naar Maastricht met een tussenstop van 10.42 tot 11.03 in Sittard. De wagons van trein 62952 worden met trein 6 naar gebracht. Vanaf het voorjaar van 2022 rijdt Railtraxx elke werkdag naar Born. Met trein 50428 worden de lege kolenwagens aangevoerd vanuit Sittard, waar om 10.46 wordt vertrokken. Deze kolenwagens zijn eerder in de ochtend met trein 42516 aangekomen in Sittard uit Keulen. Tussen 14.00 en 17.00 wordt terug naar Sittard gereden met de beladen wagens als trein 50427. De beladen kolenwagens vertrekken om 19.52 uit Sittard samen met ketelwagens uit Lutterade DSM als trein 42517 via Visé naar Köln Eifeltor. In september 2023 rijdt Railtraxx in samenwerking met Captrain de afvoertrein naar Köln Eifeltor. De treinen maken hierbij gebruik van de grensovergang bij Haanrade. Daarnaast gaat de trein in de avond rijden. Het vertrek is rond 22.00 uit Sittard.


Spooraansluitingen

In Born zijn er in totaal 8 aansluitingen geweest, waarvan er 6 van in onbruik zijn geraakt.


  • Born Car Center/Broekman

De autohandel is grotendeels gebouwd op het oude emplacement van Born en de kade van de kolentips. Tot 1992 arriveert dagelijks een trein uit de Botlek met Mazda's. In 1999 worden er opnieuw auto's verstuurd, ditmaal , welke eens in de twee à drie weken rijdt naar Polen. In mei 2004 wordt een beladen autotrein afgevoerd door Railion. Sinds die tijd wordt de spooraansluiting incidenteel bediend. Met ingang van 20 verzorgt DB Schenker de aanvoer van auto’s van het merk Dacia. De beladen autowagens komen vanuit en komen bij Venlo de grens over. In februari 2012 wordt door DB Schenker de laatste trein gereden. Vanaf 11 december 2013 rijdt Locon in totaal 25 treinen met Dacia’s naar Born, waarvoor locomotief 303001 van Strukton wordt gehuurd. De treinen zijn afkomstig uit het Roemeense en worden gereden in opdracht van Hödlmayr. De auto’s worden na het lossen per vrachtwagen naar België gereden. Door Locon wordt de grensovergang met Emmerich gebruikt. Op 3 januari 2014 rijdt alweer de laatste trein. Eind 2014 bediend Locon 25 keer Broekman met Dacia's. Op december 2014 rijdt de laatste trein.

  • Enerco

De aansluiting van Enerco is gelegen aan de Overlaadhaven. In komt de Cockerill die bij Arcelor Mittal reed naar Enerco. In 2022 komt uit het westelijk havengebied van Amsterdam de Köf III van de aansluiting van de Rietlanden Afrikahaven naar Enerco om de wagons over het terrein te rijden. De locomotief vervangt de locomotief van Cockerill. Vanuit het Rotterdamse havengebied worden de kolen met duwbakken aangevoerd. Vanaf 19 voert Enerco kolen af per spoor. De sporen zijn al in gebruik sinds het kolentijdperk. De belading van de open goederenwagons gebeurt met mobiele kranen of shovels. Vanwege een staking in 1993 door binnenvaartschppers rijden tijdelijk extra treinen van de Houtrakpolder naar Born. Daarnaast rijden per september 1993 treinen met kolen vanaf de EMO op de Maasvlakte naar Born. Hiervoor worden wagons van het type Eanos ingezet. In 1996 wordt weer begonnen om regelmatig kolen voor zowel brandstof als hoogwaardige kolen voor de silicium-industrie te vervoeren. De wagons worden afgevoerd via Unit Cargo treinen naar Duitsland, Frankrijk en Italië. In 1999 komt er een einde aan het kolenvervoer, mede vanwege de slechte prestaties van de Franse spoorwegen. Ook het gebrek aan geschikte wagons en locomotieven zijn twee andere redenen. In 2000 wordt een nieuwe poging ondernomen, maar ook deze poging mislukt. In maart 2002 werd er opnieuw geprobeerd om kolen per trein te vervoeren, maar na enkele maanden kwam dit tot een einde. In 2004 maakt Enerco bekend helemaal te stoppen met spoorvervoer en geen nieuwe pogingen meer te onder nemen. Per 1 maart 2007 werd het vervoer opnieuw opgestart samen met Railion. De trein gaat twee keer in de week rijden. Op 10 maart 2008 rijdt Railion de laatste kolentrein. Vanaf 17 juni 2008 rijdt ook SNCF Fret een trein naar Frankrijk. Voor het rijden van deze trein wordt van ERS Railways locomotief 6602 (Class 66) gehuurd. De locomotief rijdt deze trein tot het Belgische Ronet. De trein rijdt twee keer per week. In oktober 2009 rijdt deze trein voor het laatst en gaat het vervoer weer naar Railion. Vanwege de slechte dienstuitvoering bij Railion rijdt Captrain, waarin SNCF Fret is opgegaan, vanaf 6 augustus 2010 weer de kolentrein. Captrain rijdt deze trein op vrijdag. DB Schenker Rail rijdt de kolentrein op . In januari 2012 stopt DB Schenker Rail met dit kolenvervoer en blijft Captrain alleen over. Zij rijden elke werkdag een kolentrein naar verschillende bestemmingen in Frankrijk. Deze treinen bestaan uit verschillende type wagons, Fcs, Facs en Eanos. Een locomotief class 66 trekt de trein langzaam onder de mobiele kraan door die de wagons belaadt. Sinds februari 2016 is de vrijdagse slag vervallen. Deze trein wordt dan bij de OVET in de Vlissingse Sloehaven beladen. Vanaf januari 2017 rijdt DB Cargo een tot twee keer per maand een trein van Enerco naar het Duitse Singen met gewassen kolen. Dit vervoer is afkomstig van de Rietlanden terminal in de Houtrakpolder. Op 20 februari 2019 wordt het veiligheidscertificaat van Captrain Belgium ingetrokken. Dit heeft als consequentie dat de kolentreinen niet meer door hen gereden mogen worden. Door Lineas wordt dit vervoer vanaf 21 februari 2019 afgewikkeld, waarvoor zij IRP inhuren. De trein rijdt in eerste instantie op maandag, woensdag en vrijdag. Op 22 februari 2019 rijdt IRP de trein zelf naar Köln Eifeltor, vanaf 25 februari 2019 verzorgt Lineas dit vervoer. In Köln neemt Rhenus Rail de trein over en rijdt deze naar Frankrijk. Het is de bedoeling om de kolentreinen te integreren in de Geleen Xpress naar Antwerpen. Vanuit hier zal doorvoer naar Frankrijk plaatsvinden. De opzet van het vervoer beviel niet, zodat IRP vanaf april 2019 de treinen zelf rijdt tussen Born en Köln via Venlo. De rijdagen blijven dezelfde als in februari 2019. Op 1 juni 2019 neemt HSL Netherlands het kolenvervoer over van IRP. Zij gebruiken hiervoor een locomotief van Railtraxx van het type class 66. De trein rijdt drie keer in de week op maandag, woensdag en vrijdag via Sittard en Visé. De lege trein komt aan in de ochtend, waar deze direct wordt beladen. Na het beladen vertrekt de trein aan het eind van de ochtend, begin van de middag. Op 7 juni 2019 reed de eerste trein. De eerste drie maanden maakt Railtraxx gebruik van het attest van HSL Netherlands, maar vanaf 9 september 2019 worden de treinen in eigen beheer gereden. Nadat de beladen kolentrein in Sittard is aangekomen, wordt er gecombineerd met ketelwagens uit Lutterade voor verder vervoer naar België. Als gevolg van terugzakkend vervoer rijdt de trein vanaf februari 2020 twee keer in de week. Daarnaast wordt er sinds juni 2020 niet meer naar Visé gereden, waar de wagons worden overgedragen aan CFL Cargo. Railtraxx rijdt nu vanuit Visé zelf via Aachen West naar Köln Eifeltor. Hier neemt Captrain de trein over. De trein rijdt sindsdien 2 à 3 keer in de week. In het voorjaar van 2022 gaat Railtraxx elke werkdag naar Born rijden om lege wagons met kolen te beladen.

  • Kolenverlading

Aan de Overlaadhaven wordt in 1933 begonnen met de aanleg van de kolenoverslaginstallatie. Deze wordt in 1934 in gebruik genomen. In 1935 worden twee kolentips in gebruik genomen. De kolentips dienen voor de overslag van kolen uit een goederenwagon naar een schip. Een open goederenwagen wordt in de tip vast gezet, de scharnieren van de kopwanden losgemaakt en vervolgens wordt de wagon in de lengterichting gekanteld, zodat de kolen in het schip vallen. De kolentips zijn te bereiken via 4 sporen en twee draaischijven. De kolentips worden voor het laatst in november 1974 gebruikt. De sporen blijven wel liggen voor het opstellen van goederenwagens die niet meteen nodig zijn. In 19 zijn er twee van de vier sporen opgebroken. De twee overgebleven sporen worden gebruikt voor het opstellen van goederenwagens. De vrijgekomen ruimte is in gebruik genomen door Broekman voor het opslaan van nieuwe auto’s.

  • Langen

In de jaren '60 de stamlijn van de aansluiting naar Enerco verlengd, nadat de Franciscushaven in 1962 in gebruik is genomen. Aan deze verlenging werd onder andere de aansluiting naar Langen aangelegd. Dit overslagbedrijf verstuurd vanaf 19 regelmatig een bulkwagen met melamine voor DSM. Dit vervoer eindigt in 2003, nadat de laadsilo inzakt en bovenop een schuifwandwagen terecht komt. Het vervoer van melamine wordt verhuisd naar het terrein van Lutterade. Daarnaast is er sinds 19 afvoer van schuifwandwagens met naar Oostenrijk. Dit vervoer vindt enkele keren per week plaats. In 2010 komt er een eind aan het vervoer.

  • Lommaert/Arcelor Mittal

In de jaren '60 de stamlijn van de aansluiting naar Enerco verlengd, nadat de Franciscushaven in 1962 in gebruik is genomen. Aan deze verlenging werd onder andere de aansluiting naar Lommaert aangelegd. Deze staalgroothandel ontvangt sinds 19 enkele keren per week wagons met staalproducten. Aanvankelijk was dit staaldraad en in de loop der jaren worden er damwanden en stalen profielen aangevoerd uit Frankrijk en Luxemburg. Voor rangeerwerk op het terrein beschikt het bedrijf over een eigen rangeerlocomotief. In 19 wordt er een Köf locomotief gekocht. Deze wordt in 1992 vervangen door een locomotief van Cockerill. In 1996 wordt Lommaert dagelijks bediend. In 2004 zakt het vervoer in tot enkele keren per week en sinds 20 wordt het tot drie keer per week bediend. De locomotief wordt sinds 20 niet meer gebruikt en staat aan het eind van de aansluiting bij Enerco.

  • Public Warehouse Europe/QEK/Koopman

Sinds 19 heeft het bedrijf een spooraansluiting. Het bedrijf ontvangt auto's per spoor. In 1996 worden ongeveer twee wagons met Chryslers aangevoerd in de week. In 2001 zijn dit bloktreinen die enkele keren rijden. In 2002 worden aangevoerd vanuit Keulen. In 2003 is er aanvoer van uit Oostenrijk. Er worden afgevoerd naar onder andere Botlek, Sloe en Zeebrugge. In 2004 worden auto's van Mitsubishi naar Italië afgevoerd, maar dit vervoer neemt langzaam af. In 2004 en 2005 worden auto's van het type Smart forfour afgevoerd naar Polen. Deze zijn bij NedCar geproduceerd. De treinen worden door Railion en ACTS gereden. Om de kunststof carrosserie te beschermen tegen vonken van de bovenleiding, worden schuifwandwagens van het type Hccrrs ingezet. In 2005 rijdt de laatste trein met auto's van het merk Smart. Hiermee verdwijnt het wagentype Hccrrs uit Nederland. In 2007 worden Mitsubishi's naar Zeebrugge afgevoerd. Van 200 tot augustus 2010 ontvangt het bedrijf nieuwe Dacia Dusters uit het Roemeense Curtici. Als gevolg van de kredietcrisis zakt de verkoop van auto's en ook de aanvoer van Dacia's. In de zomer van 2010 rijden twee treinen per week met de Dacia Duster naar Born. Op 9 december 2015 wordt een beladen trein met auto's van het merk Ford afgeleverd door DB Schenker. Dit is de laatste trein die wordt gelost bij de aansluiting. Het blijft bijna 5 jaar stil op deze aansluiting, als op 16 oktober 2020 Rail Force One een trein van 21 wagons aanvoert, welke beladen zijn met auto's van Mercedes Benz, van het type GLC coupe/GLE coupe. De trein is afkomstig uit Bremerhaven wordt in twee delen geplaatst. Op 22 oktober 2020, 28 oktober 2020 en 9 november 2020 wordt Koopman weer bediend door RFO met auto's van het merk Mercedes. Door een G2000 worden de wagons naar Born gebracht, nadat zij met een elektrische locomotief tot aan Sittard zijn gebracht. Op 20 mei 2021 arriveert weer een trein met Mercedessen bij Koopman uit Duitsland. Met ingang van 9 augustus 2022 zal RTB Cargo op dinsdag voor de periode van enkele weken een trein met Mercedes beladen auto's uit Bremerhaven naar Koopman brengen. In december 2022 gaat RTB twee keer in de week naar Koopman rijden met Mercedessen. Deze komen op woensdag en vrijdag aan in Born. De auto's zijn van de modellen A-klasse, CLA en EQB. Zij zijn afkomstig uit het Duitse Bremerhaven en het Hongaarse Kecskemét.

  • Rail Terminal Born (RTB)

In 1996 wordt er een containerterminal aangelegd met zes sporen. Op 3 september 1996 wordt de terminal geopend. Deze terminal is in eerste instantie geschikt voor huckepackverbindingen naar Novara in Italië. Er worden per dag 8 wagons afgevoerd voor tankcontainers en wissellaadbakken. Deze wagons worden in Venlo gecombineerd met wagons uit Ede en de Waalhaven. Aan het eind van 1999 rijdt deze trein voor het laatst vanwege prijsverhogingen. In maart 1997 wordt een dagelijkse containerverbinding met Rotterdam opgestart die plasticgranulaatkorrels in oranje containers van IBC/UBC/IFF naar Europoort. Vanuit Born gaan zij met de Trailstar trein van naar Sittard. Hier worden de wagons afgekoppeld. Zij worden aangekoppeld aan de Unit Cargo trein van Geleen Lutterade naar de Botlek. Vanuit de Botlek gaan zij met een Unit Cargo trein naar Europoort. In juli 1998 start ShortLines een containertrein tussen Born en de terminal van P&O in Europoort. Deze trein gaat vijf keer per week rijden en neemt ook de containers met plasticgranulaatkorrels mee. De eerste trein rijdt op 11 juli 1998. Het vertrek uit Born is om 21.35 van maandag tot en met vrijdag. De aankomst op de Europoort is om 6.35 de volgende dag. Voor dat Europoort bereikt wordt, is er een tussenstop op Waalhaven Zuid vanaf 1.30. Het is ook mogelijk om door te rijden naar de Maasvlakte na de Waalhaven. Vanaf Europoort wordt er van dinsdag tot en met zaterdag om 11.46 als trein 98101 vertrokken naar Sittard. Na het omlopen wordt er als trein 98102 vertrokken naar Born. De aankomst in Born is dan om 16.10. Dit vervoer wordt overgenomen van NS Cargo. De door Short Lines gehuurde locomotieven van het type DE 1024 van HGK zijn echter te zwaar. Daarom huurt Short Lines diverse locomotieven, zoals de DSM 7, Strukton 300609 en de VSM 2233. Vanaf 199 rijdt Shortlines naar de Maasvlakte met een containertrein onder de treinnummer 60101/60102. In 2003 stopt ShortLines met deze containertrein en worden de containers meegegeven met de ketelwagentreinen van de DSM naar Rotterdam. In juni 2003 gaat dit vervoer over naar Railion. Op 13 november 1997 rijdt NS Cargo twee keer in de week een containertrein vanuit Born naar de Antwerpse terminal Cirkeldijck onder de naam Limburg-shuttle. De capaciteit van deze trein is 60 TEU. Het vertrek is op woensdag en zaterdag halverwege de ochtend. De aankomst is op dinsdag en donderdag rond 17.00. De treinen rijden via Visé. In november 1998 verhoogt NS Cargo de frequentie van de containertrein naar Antwerpen naar vijf slagen in de week. In maart 2004 gaat DLC deze treinen rijden met locomotieven van het type Class 66. Twee treinen gaan Born - Antwerpen rijden, terwijl drie andere treinen vanuit Rheinhausen via Born naar Antwerpen rijden. Deze trein rijdt in eerste instantie via Herzogenrath, maar in 2005 wordt de grensovergang bij Venlo gebruikt. In 2006 wordt Born nog maar twee keer bediend en in oktober 2007 wordt Born helemaal niet meer aangedaan. In 1999 wordt een verbinding naar Duitsland opgestart. Deze rijdt tot 2001. In 1999 rijdt een keer per week een containertrein met plastickorrels vanuit het Duitse Stade naar Born. De containers zijn bedoeld voor DSM in Genk. Vanaf februari 2001 gaan deze wagons mee met het Unit Cargo netwerk. In oktober 2001 gaan de containers over naar het wegvervoer. Daarnaast worden containers aan- en afgevoerd via het Unit Cargo netwerk. In februari 2006 verhuisd de containertrein tussen Rotterdam en Born naar de haven van Stein. Vanaf oktober 2007 wordt de containerterminal sporadisch bediend door Railion, waarbij een enkele keer per maand een wagon met tankcontainers aluminiumalkylen wordt gebracht. In het voorjaar van 2008 probeert de Rurtalbahn een dienst op te starten naar Rotterdam. In 2011 rijdt de laatste trein van de Rurtalbahn van de terminal naar de Maasvlakte. Door Railion wordt tot januari 2012 af en toe een losse containerwagen geplaatst voor lossing. Voor het onderhoud en herstellen van defecten aan goederenwagons die gebruikt worden in het kolenvervoer, huurt sinds 201 Combo Wagonservice een spoor op de terminal. Op 18 april 2017 worden drie zelflossers van het type Facs van de terminal gehaald. Dit waren de laatste wagons die hersteld werden van hun defecten. De sporen op de terminal moesten leeg gehaald worden. De sporen op de terminal zullen op twee sporen na worden opgebroken. De overslag van containers is overgenomen door de Rail Terminal Chemelot.

  • Fiat

Op 12 augustus 1968 wordt de spooraansluiting naar de Fiat fabrieken in gebruik genomen. De auto's zullen vanaf Born op de weg komen. Hiermee komt een eind aan autotreinen van de Watergraafsmeer naar het industrieterrein Amstel in Amsterdam.


Bronnen, Referenties en/of Voetnoten

  • Goederenvervoer in Born; Drie dagen in de week staalprofielen en kolen - H. Bouwknegt - Maandblad: Railmagazine, 41e Jaargang - 2019 nummer 366 Blz: 48-53 Uitgave: Uquilair ISSN: 0926-3489