Betuweroute

Uit Somda RailWiki
Versie door Taigagaai (overleg | bijdragen) op 9 feb 2023 om 00:55 (Planning en aanleg.)
Naar navigatie springenNaar zoeken springen

De Betuweroute is de spoorlijn tussen de Maasvlakte en Zevenaar. De spoorlijn is aangelegd als spoorlijn speciaal voor het goederenvervoer. De spoorlijn heeft een lengte van 158,5 kilometer. Het gedeelte van 48 kilometer in de Rotterdamse haven is ook bekend als havenspoorlijn. Ten oosten van het station van Zevenaar sluit de spoorlijn aan op de Rhijnspoorlijn voor de verbinding met Duitsland.

Geschiedenis

{{#if:|15px {{{eigen}}}|{{#if:Havenspoorlijn|15px Zie {{#if:|Havenspoorlijn{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:| en [[]]}}|Havenspoorlijn{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:|{{#if:|,| en}} [[]]}}{{#if:| en [[]]}}}} voor {{#if:|de hoofdartikelen|het hoofdartikel}} over dit onderwerp.|
33px Deze pagina bevat een syntaxfout. De eerste parameter van het sjabloon {{Hoofdartikel}} is afwezig. Verbetert u alstublieft de syntax op de manier zoals hier uitgelegd staat. Bedankt.
}}}}

De havenspoorlijn in de Rotterdamse haven werd tussen 19 en 1976 aangelegd.

In de jaren '80 van de twintigste eeuw voorzag het Havenbedrijf van Rotterdam een verandering van de overslag van goederen. Zij worden niet meer in kleine hoeveelheden geladen en gelost, maar in containers verpakt. Dit leidde tot een grote efficiencyverbetering in de haven. Tegelijkertijd gaan er bij de NS stemmen op om het goederenvervoer per spoor te beëindigen. Het levert geen resultaat op en zat de groei van het reizigersvervoer in de weg. In 1985 wordt een rapport gepresenteerd dat in opdracht van het Havenbedrijf werd uitgevoerd door de hoogleraren Poeth en Van Dongen. In dit rapport wordt ook aandacht geschonken aan het spoorvervoer tussen de Rotterdamse havens en Duitsland. Door het grote gebruik van containers, kunnen deze het best per spoor of per binnenvaartschip worden vervoerd. In het rapport wordt daarom ook gesproken over het opwaarderen van de bestaande Betuwelijn. Om tot een visie voor de toekomst te komen, wordt in 1989 de commissie Van der Plas ingesteld. Deze onderzoekt de toekomst van het vervoer van goederen per spoor. De conclusie van deze commissie is dat er toekomst bestaat voor het spoorvervoer naar het achterland en de bediening van grote, industriële complexen in Nederland. Het landelijk dekkend netwerk voor wagenladingvervoer zou verdwijnen. Door deze commissie wordt ook gepleit voor een nieuwe spoorverbinding voor goederen tussen Rotterdam en Duitsland. In 1990 presenteert de NS het rapport Rail 21 Cargo, waarin de strategie voor het goederenvervoer uiteen wordt gezet. In deze strategie en later gepubliceerde rapporten komt naar voren dat de aanleg van een aparte nieuwe spoorverbinding van groot belang is voor de toekomst van het goederenvervoer per spoor. Ook de schaarse capaciteit van de bestaande verbindingen baarde de NS zorgen. Daarnaast groeit de onrust in de steden tussen Rotterdam en Venlo over het vervoer van chemische stoffen. Ook de aanleg van de Tweede Maasvlakte, waarvan de voorbereidingen in 1997 beginnen, spelen een rol in de aanleg van de spoorlijn. In 1995 wordt besloten om de spoorlijn aan te leggen, na vele protesten. Op 30 januari 1997 geeft de Raad van State groen licht voor de aanleg van de spoorlijn.

Op 22 juni 2006 wordt door de DB en de deelstaat Nordrhein-Westfalen een overeenkomst gesloten voor de financiering van de planprocedure om de aanleg van het derde spoor tussen Emmerich en Oberhausen zeker te stellen.

Na de opening van de spoorlijn in juni 2007 rijden er nog nauwelijks treinen over de spoorlijn. Dit werd veroorzaakt doordat er nog geen spanning op de bovenleiding staat en er te weinig diesellocomotieven zijn die geschikt zijn voor de spoorlijn. Daarnaast was de beveiliging nog niet in dienst, zodat er slechts een trein op de spoorlijn kon rijden. In december 2007 verandert dit, door de instroom van Baureihe 189. Railion Deutschland heeft 26 locomotieven (189 023, 065 t/m 080, 082 t/m 089 & 100) geschikt gemaakt voor de inzet in Nederland. Hiermee verhuizen een groot aantal kolen-, erts- en containertreinen van het klassieke spoorwegnet en de grensovergang bij Venlo naar de nieuwe goederenspoorlijn. Het beheer van de spoorlijn komt na de opening te liggen bij Keyrail. Keyrail verzorgt het verdelen van de capaciteit en operationele activiteiten in de haven. Normaalgesproken waren dit taken voor ProRail, maar omdat de politiek graag wilde dat er ook commerciële partijen betrokken waren, werd Keyrail opgericht. Keyrail is voor 50% eigendom van Prorail, 35% van Havenbedrijf Rotterdam. Het gemeentelijk Havenbedrijf Amsterdam is voor 15% eigenaar van Keyrail. De treindienstleiders van waren echter in dienst van ProRail. Vanwege diverse praktische bezwaren is Keyrail in 2014 opgegaan in ProRail.


Medio januari 2015 wordt de verbindingsboog bij Elst al weer afgesloten, vanwege ontwerpfouten in de beveiliging. De boog is een maand eerder in gebruik genomen. In augustus 2015 moet de boog dubbelsporig in dienst komen.


Planning

In de jaren '90 worden diverse rapporten gepresenteerd over het nut en de noodzaak van de spoorlijn.



Bij het ontwerp van de spoorlijn is de spoorlijn grotendeels ten noorden van de snelweg A15 geprojecteerd. De spoorlijn is op vier plaatsen aangesloten met het bestaande spoorwegnet. De eerste aansluiting is bij Barendrecht en Kijfhoek. Dit gedeelte is met 1.500 volt bovenleidingspanning voorzien. De tweede aansluiting is bij Meteren. De derde aansluiting is bij Valburg. De vierde aansluiting is bij Zevenaar te vinden. Ter voorkoming om alle sporen te moeten kruisen op de Kijfhoek, is er een enkelsporige fly-over gebouwd aan de noordzijde van het rangeerterrein. Deze sporen zullen voorlopig met 1.500 volt geëlektrificeerd blijven. Om treinen sneller naar het noorden van Duitsland te laten rijden, is er ter hoogte van Elst een aftakking in de richting van Oldenzaal gepland. In 2000 wordt door het kabinet besloten om de Noordtak niet aan te leggen. Ook in de richting van Venlo zou een tak worden aangelegd, de Zuidtak. Ook de aanleg van deze tak is voor onbepaalde tijd uitgesteld.


Aanleg

In 1997 wordt begonnen met de voorbereidende werkzaamheden en op diverse plaatsen wordt bodemonderzoek gedaan. Tegen de wijziging van het bestemmingsplan worden diverse procedures gevoerd, evenals tegen verlening van vergunningen en onteigening van gronden.


Om treinen voorbij te laten rijden die geen tussenstop moeten maken in de Waalhaven wordt langs de A15 de zogenoemde Kortsluitroute aangelegd.

Bij de Groessenseweg in Zevenaar is een spanningssluis aangelegd tussen de 25.000 Volt van de Betuweroute en de 1.500 Volt van de spoorlijn naar Emmerich. In 2016 is deze spanningssluis komen te vervallen. Tot aan Elten staat er 25.000 Volt op de bovenleiding. Na Elten is dit de Duitse spanning van 15.000 Volt.


Beveiliging

Bij de aanleg is de spoorlijn tussen de Kijfhoek en Zevenaar voorzien van ETCS beveiliging, level 2. De Havenspoorlijn is voorzien van ETCS level 1. Bij de Kijfhoek en bij Zevenaar is de spoorlijn nog voorzien van ATB. Dit is nodig vanwege het gemengde gebruik met andere treinen.

In oktober 2014 worden wijzigingen uitgevoerd aan de beveiliging bij Kijfhoek. Hiermee komt het ATB eiland alhier te vervallen. Op 12 oktober 2014 komt de nieuwe beveiliging in dienst. Eind augustus 2014 wordt de ATB beveiliging bij Zevenaar uitgezet en zijn de seinen verwijderd. In het weekend van 6 en 7 december 2014 is de beveiliging bij Zevenaar Oost, waar de Betuweroute aansluit op het oude traject van Zevenaar naar Emmerich, vervangen door interlocking van Alstom. Hiermee wordt gecontroleerd of de rijweg vrij is. Als dat het geval is, dan wordt de rijweg vastgelegd en krijgt de trein toestemming om door te rijden. In het zelfde weekend wordt ook ETCS level 2 opgeleverd en verlengd tot aan de grens. De lichtseinen verliezen daarop hun functie en kunnen worden verwijderd. Het ATB eiland dat nog bestond, is hiermee verleden tijd geworden. Vanaf dat moment is het mogelijk om vanaf de Maasvlakte tot aan de Duitse grens te rijden onder ERTMS.


Tunnels

De spoorlijn kent in totaal vijf tunnels. Dit zijn de Botlektunnel, Sophiaspoortunnel, Giessentunnel en de tunnels onder het Pannerdensch Kanaal en Zevenaar. Van deze tunnels zijn er drie geboord, wat in de tijd van de aanleg nog een relatief nieuwe techniek was. Dit zijn de Botlektunnel, Sophiatunnel en de tunnel onder het Pannerdensch Kanaal.


Testritten

In mei 2003 rijdt de VSM enkele pendelritten met locomotief 2233 en stoomlocomotief 52 8053 tussen Gorinchem en Schelluinen.

In augustus en september 2005 worden er proefritten verreden met een locomotief van de Baureihe 189 van Railion en een locomotief van de SBB van de serie Re 484. Met deze twee locomotieven wordt het beveiligingssysteem ETCS beproefd.


Opening & Ingebruikname

Op 16 juni 2007 wordt de spoorlijn geopend door Koningin Beatrix. De eerste, officiële trein bestaat uit de locomotieven 186 116 + RRF 16 + RD 189 010 + R4C 2007 + ERS 6617 + Veolia 1509 + R4C 1201 + ACTS 7106 + MRCE 653-10 + ACTS 653-4 + RTB V201 + RRF 18 + ATC 186 111. Op 8 september 2008 wordt de zogenoemde Kortsluitroute in gebruik genomen.


Wijzigingen

De verbindingsboog bij Elst richting Arnhem wordt op 14 december 2014 in gebruik genomen, zodat goederentreinen op het traject Arnhem - Nijmegen gebruik kunnen maken van de bogen en zo op de Betuweroute uit komen. Deze boog was sinds de aanleg nog niet in gebruik genomen. Deze dubbelsporige boog takt bij het emplacement Valburg Oost af. Met de ingebruikname van deze boog zijn er nog twee verbindingsbogen ongebruikt. Dit is de andere boog bij Elst, namelijk in de richting van Nijmegen. Bij Meteren is een dubbelsporige boog om vanuit Duitsland naar 's-Hertogenbosch te rijden nog niet in gebruik. Vanwege een complexe storing in de beveiliging, ging de boog bij Elst in januari 2015 tijdelijk buiten dienst. In augustus 2015 wordt de boog enkelsporig (spoor HH) weer in gebruik genomen. Het andere spoor wordt op 9 november 2015 in dienst genomen. De dubbelsporige boog van 's-Hertogenbosch naar Duitsland (Zuidoostboog) zal in juni 2016 in gebruik worden genomen. Deze boog is in 2007 wel aangelegd, maar niet in gebruik genomen. Vervoerders Locon en LTE hebben treinpaden aangevraagd om treinen vanaf de Sloehaven en Geleen naar Duitsland te kunnen rijden via deze bogen. In eerste instantie zou deze boog in december 2015 in gebruik worden genomen, maar aanpassingen aan de spanningssluis in de Zuidoostboog zorgen voor vertraging. De spanningssluis moet namelijk verlengd worden. De planning was om deze werkzaamheden eind mei 2016 afgerond te hebben. De werkzaamheden om de spanningssluis te verlengen naar 740 meter zijn in mei 2016 echter voor onbepaalde tijd uitgesteld. De boog is uiteindelijk in het weekend van 16 en 17 oktober 2016 geopend. De boog wordt ook gebruikt voor omleidingen tussen Eindhoven en Venlo.

Een nog niet gebouwde boog is in voorbereiding. Deze zal ook bij Meteren worden aangelegd. Dit is een boog om vanaf de Kijfhoek naar 's-Hertogenbosch te rijden. Deze Zuidwestboog wordt over de snelwegen A2 en A15 en de Betuweroute zelf worden aangelegd. Deze boog krijgt een maximale hoogte van 15 meter. In een later stadium zal een boog worden aangelegd om vanuit de richting Utrecht naar Kijfhoek worden aangelegd.

In januari 2015 is het wachtspoor ter hoogte van Zevenaar Oost opgebroken in verband met de aanleg van het derde spoor vanaf Zevenaar naar Oberhausen. Op 20 januari 2017 is de officiële start van de aanleg van dit derde spoor tussen Emmerich en Oberhausen. In november 2018 is de aanleg van dit spoor gereed.


Aansluitingen

Nabij Valburg werd een CUP (Container Uitwissel Punt) bedacht. Er is een emplacement met 9 sporen aangelegd. Ten tijde van de aanleg werden veel containertreinen vanuit de grensregio (Veendam, Almelo, Heerlen) naar Rotterdam gereden om vanuit daar naar Duitsland te gaan. Om het RSC in de Waalhaven te ontlasten, werd er gedacht om deze containers in Valburg over te laden. De provincie Gelderland wilde er een multimodaal centrum van maken, door ook een binnenhaven bij de Waal te maken. In 2002 wordt dit plan door de Raad van State afgewezen. Tot die tijd worden de sporen gebruikt om tijdelijk treinen te parkeren. In de toekomst kan er mogelijk een overslagterminal worden aangelegd. Op 16 januari 2018 wordt door de provincie Gelderland en enkele gemeenten in de omgeving van Valburg een een overeenkomst getekend waarmee de aanleg van een multimodale overslagterminal een stap dichterbij komt. Zo is ondermeer de locatie bepaald van de terminal, deze komt aan de noordzijde van de spoorlijn. In de zomer van 2018 wordt de bestemmingswijziging verwacht op de plaats van de terminal.


Dienstregeling

Na de opening in juni 2007 staat er nog geen spanning op de bovenleiding. Ook zijn er nog diverse problemen met de beveiliging. Daarop wordt besloten om tussen Kijfhoek en Zevenaar de lijn als een blok te zien, wat inhoudt dat er slechts 1 trein per richting van de spoorlijn gebruik kon maken. De treinen worden met diesellocomotieven gereden. In de loop van 2008 is het mogelijk om elektrisch over de spoorlijn te rijden. In juni 2008 wordt de capaciteit uitgebreid naar 4 treinen per uur per richting. De locomotieven moeten wel voorzien zijn van ETCS-apparatuur van Alstom. De apparatuur van Bombardier en Siemens was op dat moment nog niet gecertificeerd. Dit gebeurde pas in februari 2010.

De noordoostboog bij Meteren wordt op 13 juni 2010 in gebruik genomen. De kolentreinen uit Amsterdam van HGK en DB Schenker maken gebruik van deze boog. Ook de gecombineerde staal/lege kalktreinen uit Beverwijk maken gebruik van deze boog. Vanaf december 2010 gaan de ertstreinen vanuit de Maasvlakte naar Dillingen over de Betuweroute rijden. Tot die tijd rijden deze treinen via Venlo. Dit zijn 6 slagen per dag.


Vanaf november 2015 rijdt Metrans over de spoorbogen bij Elst met de containertreinen uit Tsjechië naar de Maasvlakte. Deze komen bij Bad Bentheim de grens over en rijden naar Deventer Goederen. Hier wordt kopgemaakt en rijdt de trein vervolgens richting Betuweroute. Vanwege de aanleg van het derde spoor tussen Emmerich en Oberhausen, worden vanaf april 2016 diverse goederentreinen omgeleid via Bad Bentheim. Zo worden op doordeweekse dagen staaltreinen via deze grensovergang geleid, alsmede enkele Unit Cargo treinen uit Hagen-Vorhalle. Ook via de grensovergang van Venlo zullen treinen omgeleid gaan worden. Via de Betuweroute zullen dan slechts 25 tot 30 treinen per dag gaan rijden. In juli 2016 is de spoorlijn 3 weken niet te berijden vanwege werkzaamheden op de spoorlijn en bij Zevenaar. Vanaf december 2016 zullen via de bogen bij Meteren in de richting van 's-Hertogenbosch twee treinen per week gaan rijden tussen Duitsland en de Sloehaven.

Op 25 en 26 november 2017 rijden omgeleide ICE-treinen over de Betuweroute. Zij rijden bij Meteren de spoorlijn op en bij Elst er weer van af. Hiermee is er voor het eerst regulier reizigersvervoer te zien op de spoorlijn. Dit is noodzakelijk vanwege werkzaamheden tussen Utrecht en Arnhem in dit weekend. Ook tussen 11 en 17 december 2017 zijn er ICE's te zien op de spoorlijn. Als gevolg van de werkzaamheden aan het derde spoor in Duitsland, rijden er in 2018 ongeveer 4.000 treinen minder over de Betuweroute. Een groot deel van deze treinen wordt omgeleid via Venlo. Een klein deel gaat bij Bad Bentheim de grens over. In 2019 zal ongeveer een week per maand slechts een spoor beschikbaar zijn tussen Emmerich en Oberhausen als gevolg van de werkzaamheden. Daarnaast zijn de beide sporen in Duitsland ongeveer een weekend per twee maanden niet beschikbaar. In de zomer van 2019 is er zes weken lang slechts beperkt treinverkeer mogelijk.


Aantal treinen per jaar

  • In 2007 rijden er 250 treinen over de spoorlijn.
  • In 2008 rijden er 5.600 treinen over de spoorlijn.
  • In 2009 rijden er 9.800 treinen over de spoorlijn.
  • In 2010 rijden er 16.200 treinen over de spoorlijn.
  • In 2011 rijden er 21.600 treinen over de spoorlijn.
  • In 2012 rijden er 22.450 treinen over de spoorlijn.
  • In 2013 rijden er 21.500 treinen over de spoorlijn.
  • In 2014 rijden er 25.100 treinen over de spoorlijn.
  • In 2015 rijden er 22.900 treinen over de spoorlijn.
  • In 2016 rijden er 20.400 treinen over de spoorlijn.
  • In 2017 rijden er 24.750 treinen over de spoorlijn.
  • In 2018 rijden er 20.650 treinen over de spoorlijn.
  • In 2019 rijden er 22.200 treinen over de spoorlijn.
  • In 2020 rijden er 22.300 treinen over de spoorlijn.
  • In 2021 rijden er 22.850 treinen over de spoorlijn.
  • In 2022 rijden er treinen over de spoorlijn.


Ongevallen