Bentheimer Eisenbahn

Uit Somda RailWiki
Naar navigatie springenNaar zoeken springen

De Bentheimer Eisenbahn is van oorsprong een Duitse spoorwegmaatschappij.


Geschiedenis

Op 1 april 1895 is de Bentheimer Kreisbahn AG opgericht. Reeds op 16 april 1896 werd het een eigen spoorwegmaatschappij van het Kreises Grafschaft Bentheim in de Pruisische provincie Hannover. Op 1 januari 1924 wijzigt de naam van de spoorwegmaatschappij van Bentheimer Kreisbahn naar Bentheimer Eisenbahn. Sinds 7 maart 1935 is de spoorwegmaatschappij een naamloze vennootschap. De aandelen zijn in handen van het Kreis Grafschaft Bentheim (93,99%), de stad Nordhorn bezit 6% en de stad Neuenhaus beschikt nog over 0,01% van de aandelen.

In mei 1974 rijdt de laatste reizigerstrein op de spoorlijn door de Bentheimer Eisenbahn. In 1995 worden de eerste plannen gemaakt voor reactivering van het treinverkeer. Dit wordt ingegeven door het feit dat het busvervoer de reizigersaantallen nauwelijks aan kan. Het was namelijk per 1 januari 1996 mogelijk om het lokale en regionale openbaar vervoer door de staat te laten verzorgen. In dit geval is de staat de deelstaat Niedersachsen. De eerste spoorlijnen die onder deze wet vielen, lieten grote stijgingen zien van het aantal reizigers. Op 3 april 1996 is opdracht gegeven om te onderzoeken of het mogelijk was om een deel van het busvervoer te vervangen door treinvervoer. Al snel bleek dat de kosten te hoog waren voor het Grafschaft Bentheim. Dat richtte zich toen tot de deelstaat Niedersachsen. In 1997 laat de deelstaat onderzoeken of reactivering van stilgelegde spoorlijnen rendabel is. Hieronder viel ook Bad Bentheim - Nordhorn. Uit onderzoek bleek dat de kosten ongeveer 3 keer zo hoog zouden zijn als de baten. Door het onderzoek werd wel duidelijk waar de kosten het hoogst waren. Dit was aanschaf van nieuw materieel en het beveiligen van 30 overwegen. Daarop besloot de spoorwegmaatschappij om zich eerst te richten op het behouden en uitbreiden van het goederenvervoer. In 2010 wordt een samenwerking aangegaan met Syntus. Door de beide maatschappijen wordt de Grensland Express opgezet tussen Hengelo en Bad Bentheim met het treinstel DM'90 3436. Hiermee zet de spoorwegmaatschappij de eerste stappen naar reizigersvervoer. In hetzelfde jaar wordt opnieuw gekeken naar reactivering van de spoorlijn. In 2012 wordt aan de universiteit van Braunschweig gevraagd om uitgebreider onderzoek. Hierin moesten drie varianten worden onderzocht:

  1. De verlenging van de bestaande Regional Bahn (RB61) Bielefeld - Bad Bentheim naar Nordhorn. Hiervoor is het noodzakelijk om het baanvak naar Nordhorn te voorzien van bovenleiding;
  2. Om kopmaken te voorkomen in de eerste variant, moet er een verbindingsboog worden aangelegd. Ter hoogte van de voormalige halte Bentheim Bad moet een nieuw station worden gebouwd;
  3. Er wordt een nieuwe treindienst met dieseltreinstellen ingevoerd vanuit Bad Bentheim naar Neuenhaus.

De eerste twee varianten bleken te duur. Daarnaast waren er plannen om de RB61 door te trekken naar Hengelo. Er werd gekozen voor de derde optie, dat grotendeels gelijk was aan het plan dat in 1997 te duur werd bevonden. In de 15 jaar die er tussen lag, had de Bentheimer Eisenbahn wel gekeken naar mogelijkheden om het aantal overwegen te verminderen en daar waar nodig te moderniseren. In 2013 wordt door de deelstaat Niedersachsen in totaal 74 spoorlijnen beoordeeld voor reactivering. Hiervan blijven na een eerste onderzoek van 5 criteria nog 28 mogelijke spoorlijnen over, waaronder Bad Bentheim - Neuenhaus. Na verder onderzoek blijven er in 2014 nog in totaal 8 spoorlijnen over. Hieronder valt ook de spoorlijn van de Bentheimer Eisenbahn. De geplande diensten zouden eenmaal per uur rijden met 5 nieuwe treinstellen van het type Lint 41/H, er wordt gestopt bij zes stations. In Bentheim zijn er aansluitingen op de treinen van Eurobahn (RB61). De buslijnen die langs het spoor rijden, zullen worden opgeheven. Hiermee wil het spoorwegbedrijf ongeveer 1.800 extra reizigers trekken, waarvan er ongeveer 1.500 uit de auto komen. De totale investering komt uit op 15,1 miljoen euro. Hiervan is ongeveer 5 miljoen nodig voor aanpassingen aan de bovenbouw, zodat er een snelheid van 80 kilometer per uur minimaal mogelijk is. Daar waar mogelijk is, wordt de bovenbouw geschikt gemaakt voor een snelheid van 100 kilometer per uur. Een zelfde bedrag is nodig om de beveiliging op orde te brengen. Ruim een miljoen euro is nodig voor aanpassingen of nieuwbouw van haltes en stations. Meer dan een half miljoen euro is nodig om de overwegen beter te beveiligen. Ook de jaarlijkse kosten waren een stuk lager dan in 1997. Zo is er jaarlijks bijna 600.000 euro nodig voor onderhoud en bijna een miljoen aan extra personeelskosten. Daar tegenover staan aanzienlijke baten, zodat het verhoudingscijfer uitkomt op 1,62. Op 11 maart 2015 maakt het ministerie van verkeer van Niedersachsen dat zij financiële middelen beschikbaar stellen voor de reactivering. In augustus 2015 wordt de opdracht uitgeschreven om de spoorlijn geschikt te maken voor reizigersvervoer. De werkzaamheden beginnen in de loop van 2017, als alle procedures en wijzigingen van bestemmingsplannen zijn goedgekeurd. Het was de bedoeling om het treinverkeer op 9 december 2018 te hervatten, maar door extra onderzoek naar het geneeskrachtige water van de bron van het Bentheimer Wald werd er vertraging opgelopen. In maart 2018 wordt een overeenkomst getekend waarin geregeld wordt dat er geld beschikbaar is voor een periode van 20 jaar voor vervoer op de spoorlijn. De Bentheimer Eisenbahn mag dit voor 3 jaar uitvoeren. Hierna volgt een openbare aanbesteding. In loop van 2018 wordt begonnen met de werkzaamheden aan de bovenbouw en beveiliging. Eind juni 2019 worden proefritten verreden zonder reizigers. Op 6 juli 2019 konden belangstellenden met de trein mee reizen en op 7 juli 2019 rijden de treinen volgens dienstregeling. Op 10 juli 2019 wordt de spoorlijn officieel heropend. Tijdens de opening wordt er gesproken om de treindienst door te trekken naar Coevorden of zelfs Emmen. Het geld, ongeveer 20 miljoen euro, om het traject van Neuenhaus naar Laarweld op te knappen is aanwezig. In de zomer van 2021 wordt een aanbesteding gepubliceerd voor het ontwerp en aanpassingen aan de lijn Neuenhaus - Coevorden. De snelheid op het baanvak moet hierbij verhoogd worden tot 100 kilometer per uur. In 2024 moet de spoorlijn opgeknapt zijn tot aan Emlichheim, een jaar later moet Coevorden zijn bereikt.

Naast plannen in Duitsland, kijkt het bedrijf ook naar mogelijkheden in het buitenland. Zo wordt in oktober 2012 het containervervoer vanaf een aantal terminals in het Rotterdams havengebied overgenomen van RRF. Sinds die tijd rijdt de spoorwegmaatschappij een aantal keren per week tussen Kijfhoek en Coevorden Heege. In februari 2020 besluit de spoorwegmaatschappij om alleen nog maar treinen te rijden op haar eigen spoorlijn. Met deze keuze is het niet meer mogelijk om met het eigen materieel op de infrastructuur van andere partijen, zoals ProRail en DB Netz, te rijden. De containertreinen tussen Rotterdam en Coevorden worden vanaf dat moment gereden op licentie van Rail2U en met materieel van Independent Rail Partner. Zij huren hiervoor locomotief E01. Locomotief E01 blijft tot 12 november 2020 de treinen naar Coevorden rijden. Het vervoer van grind naar Almelo wordt tot september 2020 met materieel van de Bentheimer Eisenbahn gereden. Eind 2022 verkrijgt de spoorwegmaatschappij weer de zogeheten Sicherheitsbescheinung, waarmee het weer mogelijk is om treinen te rijden buiten de eigen spoorlijnen.


Spoorlijnen

In 1895 wordt begonnen met de aanleg van enkelsporige spoorlijn vanuit Bentheim naar Coevorden. De spoorlijn wordt in een periode van 15 jaar aangelegd en in verschillende trajecten geopend. Op 16 december 1895 wordt het eerste traject tussen Bentheim en Nordhorn geopend. Een aantal maanden later, op 16 april 1896 is de spoorlijn tot aan Neuenhaus te bereiden. Ruim 10 jaar later, op 23 december 1909, is de opening van het traject Neuenhaus - Emlichheim. Vanuit Emlichheim wordt uiteindelijk in 1910 Coevorden bereikt. De opening vindt plaats op 12 september 1910. In 1908 wordt de spoorlijn vanuit Bentheim verlengd tot aan Gronau.


Dienstregeling

In 1940 wordt het reizigersvervoer tussen Laarwald en Coevorden gestaakt. In mei 1944 gaan de eerste olietreinen rijden tussen Emlichheim en de raffinaderij in Lingen. In 1953 wordt een pijpleiding geopend tussen Osterwald en Lingen, zodat de olietreinen alleen tussen Emlichheim en Osterwald rijden. In 1965 wordt het reizigersvervoer tussen Gildehaus Mitte en Gronau gestaakt. Dit heeft te maken met dalende inkomsten. Ook het wegvallen van het olievervoer Emlichheim en Gronau is hier een oorzaak van. In 1970 is de dienstregeling dusdanig uitgedund, dat er alleen in de spits op werkdagen enkele treinen rijden voor scholieren en arbeiders. Dit is een treinpaar per dag tussen Gildehaus Mitte en Bentheim Nord en tussen Neuenhaus en Laarwald. Tussen Neuenhaus en Bentheim Nord rijden twee treinparen per dag. Op 25 mei 1974 rijdt de laatste reizigerstrein op het traject Gildehaus Mitte - Laarwald. Vanaf dat moment vervoert de spoorwegmaatschappij alleen nog maar goederen over de spoorlijn.

Op 7 juli 2019 gaat de Bentheimer Eisenbahn weer reizigerstreinen rijden tussen Bad Bentheim en Neuenhaus. De treinen rijden een keer per uur. Hiervoor zijn twee treinstellen nodig, die elkaar in Nordhorn kruisen. In de spits wordt gereden met dubbele treinstellen. De treindienst is bekend onder de noemer RB56, Regiopa Express.

In juli 2021 rijden de laatste olietreinen tussen Emlichheim en Osterwald. De olie gaat voortaan per pijpleiding naar de raffinaderij.


Materieelpark

De spoorwegmaatschappij heeft de beschikking over een eigen materieelpark, dat in de loop der jaren heeft bestaan uit stoomlocomotieven, diesellocomotieven, elektrische locomotieven, rijtuigen en goederenwagens. Hieronder wordt alleen materieel vermeld dat in Nederland is toegelaten. Materieel dat alleen in Coevorden komt, is niet vermeld.

Locomotieven

De spoorwegmaatschappij heeft slechts een elektrische locomotief in dienst die is toegelaten in Nederland, namelijk de E01. Daarnaast zijn er sinds 2018 twee diesellocomotieven van het type G2000 toegelaten in Nederland. Er is sprake geweest om locomotief D20 toe te laten in Nederland, maar dat is nooit gebeurd. In november 2020 is de E01 verkocht aan Train Charter Services.

Diesellocomotieven
Nummer Fabrikant In dienst Type Uit dienst
D21 Vossloh maart 2018 G2000-3 BB
D22 Vossloh 13 juni 2018 G2000-3 BB
Elektrische locomotieven
Nummer Fabrikant In dienst Type Uit dienst Nummer bij NS
E01 Alsthom 13 maart 2012 NS 1600 november 2020 1835


Rijtuigen

In het najaar van 1974 zijn alle rijtuigen op 1 na verkocht.


Bronnen

Weer reizigerstreinen op de Bentheimer Eisenbahn - P. van den Boorn en D. Geusebroek - Maandblad: Op de Rails, 87e Jaargang - 2019 Blz: 481-488 Uitgave: NVBS ISSN: 0030-3321