1000 - Elektrische locomotieven serie 1000

Uit Somda RailWiki
Naar navigatie springenNaar zoeken springen

In 1948 kwamen de eerste elektrische locomotieven van de NS op de baan. In de jaren daarvoor waren enkele locomotieven van de SNCF (BB 300) en LMS (LNER 6000) in Nederland geweest om ervaringen mee op te doen.

Geschiedenis

Technische gegevens

De locomotieven hebben een lengte van 16,22 meter en een gewicht van 100 ton. De maximale trekkracht bedraagt 18 ton. De drijfwielen hebben een diameter van 1,55 meter en de loopwielen 1,1 meter bij een as opstelling 1A Bo A1, waarbij er per aangedreven as, 2 tractiemotoren beschikbaar zijn. De motoren hebben een vermogen van 3.800 pk, wat hen een maximum snelheid toestond van 135 km/u.

De 1001 - 1003 werden gebouwd door het Zwitserse SLM te Winterthur en de 1004 - 1010 werden door Werkspoor gebouwd. De onderstellen werden in Amsterdam gebouwd en de afbouw vond plaats in Utrecht. Het onderstel van de 1004 werd op 8 maart 1948 van Amsterdam naar Utrecht gebracht door stoomlocomotief . De elektrische installatie werd door Oerlikon te Zurich vervaardigd voor alle locomotieven. De tractiemotoren werden door MFO, Heemaf Hengelo en Smit Slikkerveer geleverd.


Uitvoering

Inzet

Het is de bedoeling dat de eerste locomotief met ingang van de zomerdienstregeling op 9 mei 1948 in dienst komt. Er zullen dan twee diensten in de omloop zijn voor de nieuwe locomotieven. Zij zullen de sneltreinen Eindhoven - Amsterdam (slechts tot Utrecht, omdat er geen elektrische treinen tussen Utrecht en Amsterdam kunnen rijden), Utrecht - Den Haag SS en Rotterdam Maas - Arnhem. Ook enkele post- en goederentreinen stonden op het programma. Als eerste locomotief komt de 1001 op 26 april 1948 al in dienst. In de periode tussen 26 april en 8 mei rijdt de locomotief treinen vanuit Utrecht naar Den Haag SS, Eindhoven en Rotterdam Maas. Op 12 mei 1948 komt de 1002 in dienst. Op 24 juni komt de 1003 in dienst. Er is nu een reserve locomotief beschikbaar voor de twee diensten. Op 3 oktober 1948 gaat de winterdienstregeling in en worden de treinen voorzien van een stoomverwarmingswagen uit de serie 158951 - 158960 of een gehuurd stoomverwarmingsrijtuig van de DB, type Bauart 42/44. De treinen tussen Eindhoven en Amsterdam worden nu over het gehele traject elektrisch gereden. Met de aflevering van de 1005 in november 1948 wordt begin december een derde dienst aan de omloop toegevoegd. De 1004 komt in december 1948 in dienst.




In maart 1982 wordt locomotief 1009 gebruikt voor instructie met de nieuwe ICR rijtuigen in Zutphen.


Onderhoud

Bij de aflevering van de locomotieven zijn zij in onderhoud bij de dieselloods in Utrecht. Tussen het station Utrecht CS en de dieselloods zorgt een stoomlocomotief voor de overbrenging. Op 3 oktober 1948 worden de drie afgeleverde locomotieven overgeplaatst naar Amsterdam Zaanstraat voor hun onderhoud.


Revisie

Bijzondere uitvoeringen

Wijzigingen

Huisstijl

Nummer Groen in Blauw uit Nummer Groen in Blauw uit
1001 1006
1002 1954 1007
1003 1008
1004 1009
1005 1010 maart 1957


Vernummeringen

Schadegevallen

  • In de nacht van 17 op 18 januari 1954 botst locomotief 1005 te Dieren achterop een stilstaande goederentrein. De 1005 is onderweg met wagenladingtrein 4300 van Zwolle Rangeerstation naar Maastricht. In deze trein liep stoomlocomotief in opzending. Wagenladingtrein 4000 was in Dieren gestrand op de bovenleidingloze brug van het Apeldoorns kanaal. De 1005 reed achterop Dg , welke de laatste wagon was van trein 4000. De 1005 liep door het ongeval een volledige ingedrukte cabine 2 op. Ook de buffers raken zwaar beschadigd, evenals het remwerk van het eerste draaistel. Op 18 januari 1954 is de 1005 naar Tilburg gesleept voor herstel. De conducteur in de Dg kwam hierbij om het leven en de machinist van de 1005 raakte zwaar gewond. Op maart 1955 werd de locomotief afgeleverd.
  • In de nacht van 3 op 4 juni 1961 kwam locomotief 1006 ter hoogte van de brug over het Wilhelminakanaal bij Tilburg in botsing met locomotief 1156. De 1006 was onderweg met wagenladingtrein 4238 van Venlo naar Rotterdam Zuid Goederen. De 1156 was onderweg met wagenladingtrein 4207 van Roosendaal naar Zwolle Rangeerstation. Locomotief 1156 had enkele minuten vertraging opgelopen en kwam op de enkelsporige brug locomotief 1006 tegen, wat leidde tot een frontale botsing. De beide machinisten kwamen hierbij om het leven. Gezien de opgelopen schade en het schadebedrag (een derde van de nieuwprijs) werd besloten om de locomotief te slopen. Dit gebeurde in 1961 op het terrein van de Hoofdwerkplaats Tilburg.


Afvoer

Als gevolg van het ongeval te Tilburg werd de 1006 als eerste afgevoerd voor sloop. De tweede locomotief die afgevoerd wordt, is de 1002. De 1002 werd in maart 1975 afgevoerd na een warme as. De keus voor de 1002 komt voort uit het feit dat de locomotief geplaagd wordt door slechte rijweerstanden. De locomotief werd bestempeld als onderdelenleverancier voor de resterende locomotieven. In september 1975 werd het karkas van deze locomotief gesloopt.


Op 12 december 1981 werd een afscheidsrit gehouden. Deze was georganiseerd door de NVBS. Met locomotief 1001 werd een rondrit gereden vanuit Utrecht via Amersfoort naar Barneveld. Het tweede deel van de rit ging van Barneveld naar Hilversum. Vanuit Hilversum ging het naar Utrecht Lunetten. Vanuit Lunetten werd het Centraal station weer bereikt. Voor deze rit werden 5 rijtuigen Plan N gebruikt.


Museumlocomotieven

Er zou door het Nederlands Spoorwegmuseum te Utrecht geen locomotief bewaard worden. Dit was 1 van de redenen om de Stibans op te richten. Zij wilden eerst de 1005 bewaren, aangezien zij als laatste een revisie had ondergaan. Een warmloper op 1 maart 1982 maakte een eind aan deze aspiratie. Hierop werd de 1010 uitverkoren. In mei 1982 werd de locomotief overgenomen voor fl 25.000, inclusief onderdelen.

  • STIBANS


  • Spoorwegmuseum

In december 1990 is de 1010 overgedragen aan het Spoorwegmuseum.


Afleverdata

De datum van aflevering geeft bij de 1001 - 1003 de aankomst in Nederland. De datum bij de 1004 - 1010 is de datum van goedkeuring. De 1002 is op 14 augustus 1974 administratief afgevoerd na goedkeuring door de directie.

Nummer Aflevering In dienst In revisie (H2) Uit revisie (H2) In revisie (H2) Uit revisie (H2) In revisie (H2) Uit revisie (H2) In revisie (H3) Uit revisie (H3) In revisie (H2) Uit revisie (H2) In revisie (H2) Uit revisie (H2) In revisie (H3) Uit revisie (H3) In revisie (H2) Uit revisie (H2) In revisie (H2) Uit revisie (H2) In revisie (H2) Uit revisie (H2) Ter zijde Sloop(rit)
1001 13 april 1948 26 april 1948 26 januari 1949 22 februari 1949 1950 december 1951 september 1954 1956 1959 oktober 1962 februari 1967 29 september 1972 5 december 1972 oktober 1978 19 april 1982 9 december 1982
1002 7 mei 1948 12 mei 1948 1950 september 1951 1952 1956 februari 1953 1958 1964 1961 1969 n.v.t. n.v.t. 13 maart 1975 1 september 1975
1003 16 juni 1948 24 juni 1948 1949 april 1952 1954 september 1956 1962 1964 november 1969 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. mei 1976 19 april 1982 6 september 1982
1004 22 december 1948 5 januari 1949 1950 september 1952 1954 februari 1957 1963 n.v.t. n.v.t. mei 1969 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. april 1975 9 oktober 1981 27 oktober 1982
1005 24 november 1948 1948 1950 september 1951 april 1953 maart 1955 1958 n.v.t. n.v.t. oktober 1963 juli 1968 mei 1974 juli 1980 augustus 1980 19 april 1982 30 oktober 1982
1006 8 januari 1949 25 januari 1949 19 oktober 1951 oktober 1953 1957 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. 12 juni 1961 1961
1007 10 februari 1949 17 mei 1949 1950 oktober 1952 1954 september 1957 1963 n.v.t. n.v.t. maart 1966 n.v.t. n.v.t. 25 oktober 1971 24 december 1971 februari 1978 19 april 1982 28 september 1982
1008 4 maart 1949 17 mei 1949 1950 augustus 1952 1954 november 1956 1959 1962 juni 1965 n.v.t. n.v.t. 4 december 1970 10 februari 1971 oktober 1977 9 oktober 1981 9 september 1982
1009 2 mei 1949 17 mei 1949 n.v.t. n.v.t. april 1951 september 1953 mei 1956 1959 1962 maart 1965 n.v.t. n.v.t. 27 april 1971 8 juli 1971 april 1978 19 april 1982 2 oktober 1982
1010 6 mei 1949 17 mei 1949 1950 mei 1952 1954 maart 1957 1960 1963 oktober 1966 n.v.t. n.v.t. 21 februari 1972 15 mei 1972 april 1980 19 april 1982 n.v.t. (NSM)