's-Hertogenbosch: verschil tussen versies

Uit Somda RailWiki
Naar navigatie springenNaar zoeken springen
Regel 110: Regel 110:
  
  
 +
Vanaf 3 juni 1956 stoppen de exprestreinen van Amsterdam naar Maastricht in 's-Hertogenbosch.
  
 
Op 30 juni 1960 vertrekt er vanaf het station [[Amsterdam Amstel]] de eerste autoslaaptrein naar Avignon. In 's-Hertogenbosch worden drie met auto's beladen autowagens bijgeplaatst. De proef was een succes en een jaar werd besloten om de proef te herhalen en een trein naar het Italiaanse Domodossola in te leggen. In 1962 rijdt de autoslaaptrein naar Italië verder naar Milaan. In 1966 rijdt de autoslaaptrein naar Avignon verder naar Narbonne en St. Raphaël-Fréjus. Met ingang van de zomer van 1972 vertrekken de autoslaaptreinen en Zon Expres alleen nog maar vanaf 's-Hertogenbosch.
 
Op 30 juni 1960 vertrekt er vanaf het station [[Amsterdam Amstel]] de eerste autoslaaptrein naar Avignon. In 's-Hertogenbosch worden drie met auto's beladen autowagens bijgeplaatst. De proef was een succes en een jaar werd besloten om de proef te herhalen en een trein naar het Italiaanse Domodossola in te leggen. In 1962 rijdt de autoslaaptrein naar Italië verder naar Milaan. In 1966 rijdt de autoslaaptrein naar Avignon verder naar Narbonne en St. Raphaël-Fréjus. Met ingang van de zomer van 1972 vertrekken de autoslaaptreinen en Zon Expres alleen nog maar vanaf 's-Hertogenbosch.

Versie van 11 sep 2022 20:24

's-Hertogenbosch is een van de stations van 's-Hertogenbosch. Het is het grootste station van de stad. De verkorting van het station is Ht.

Geschiedenis

In 1880 moet het station worden uitgebreid in verband met de aanleg van de spoorlijn uit Lage Zwaluwe. Vanwege de drassige omgeving van het emplacement overstroomt deze. Om dit te voorkomen moet een deel van de Dieze worden omgelegd en nieuwe waterstaatkundige werken worden aangelegd, waar de bestaande en nieuwe spoorlijnen in opgenomen moeten worden. De bestaande brug over de Dieze wordt eveneens vervangen. De brug is te laag voor de scheepvaart en ligt te dicht bij het emplacement, waardoor de brug geregeld in gebruik is tijdens het rangeren. In 1890 wordt een nieuwe brug gebouwd en kan er een voorlopige aansluiting worden gerealiseerd. In 1896 wordt het emplacement verplaatst en kan er een definitieve aansluiting gemaakt worden. Op 18 juli 1896 is kan het nieuwe emplacement in gebruik worden genomen. De sporen sluiten aan op de nieuwe, hogere brug over de Dieze.


In de nacht van 3 op 4 september 1950 wordt de NX-beveiliging in gebruik genomen. Het is hiermee de eerste plaats in Nederland waar dit type beveiliging in gebruik wordt genomen. De beveiliging wordt aangestuurd vanuit post , boven het tweede perron. De armseinen worden vervangen door lichtseinen van het lichtseinstelsel 1946. Op 13 december 1964 wordt post vervangen door een nieuw seinhuis, ten noorden van het eerste perron. Ook de lichtseinen zijn vervangen door lichtseinen van het lichtseinstelsel 1955. Vanaf de zomer van 1972 vertrekken de autoslaaptreinen naar Zuid-Europa vanuit 's-Hertogenbosch. Het neemt hiermee de functie over van Amsterdam Amstel.


Tussen 18 oktober 2021 en november 2021 wordt een proef gehouden op spoor 4a met treinen naar Woerden met een aftelklok op de perronborden. Op deze klok wordt aangegeven hoe lang het duurt voor de betreffende trein aankomt. Dit systeem is vergelijkbaar bij de bus, metro en tram. Wanneer de proef een succes is, zal het op meer stations worden uitgerold.


Eerste station

Het eerste station is opgetrokken uit hout in vakwerkbouw, omdat 's-Hertogenbosch nog de vestingstatus had. Men moest om deze reden vrij zicht hebben op de polder aan de westzijde van de stad. Buiten de vestingwerken mochten geen permanente stenen gebouwen staan. Het station was gevestigd tegenover de oude Sint Leonarduskerk aan het Meijerijplein. Op 1 november 1868 is het station geopend. In 1896 krijgt dit station de functie van tramstation voor de tramlijn naar Helmond. Het stationsgebouw is in 1915 afgebroken.


Tweede station

In 1896 wordt het houten gebouw vervangen door een nieuw, permanent gebouw. Dit station is ontworpen door architect Eduard Cuypers. Dit bakstenen gebouw wordt enkele honderden meters ten zuidwesten van het oude stationsgebouw gebouwd. De sporen werden naar het westen opgeschoven. Vanuit de stad kon men zo naar het station lopen. Het station heeft een breedte van 140 meter. Op de tweede verdieping zijn woningen voor machinisten, de restauratiehouder en de stations-chef. Op 16 september 1944 is het station in brand geschoten door jachtbommenwerpers.


Derde station

Het in september 1944 zwaar beschadigde gebouw werd niet meer hersteld en in 1951 vervangen door een nieuw stationsgebouw. Dit gebouw is ontworpen door architect Sybold van Ravesteyn. Het stationsgebouw is bescheidener van schaal dan het voorgaande station. De perronkappen uit 1896 worden wel hersteld.


Vierde station

Op 1993 wordt begonnen met de bouw en reconstructie van het nieuwe station. Het station wordt ontworpen door Ir. R. Steenhuis van Holland Railconsult.


Om de perrons te bereiken wordt een overdekte voetgangersbrug gebouwd van 117 meter lang. Deze verbindt het stationsplein met de twee bestaande perrons en het nieuwe derde perron met de sporen 6 en 7. Bij de verbouwing van het emplacement is een derde spoor aangelegd in de richting van Vught. Van de bestaande perrons zijn de perronoverkappingen gerenoveerd en in oude glorie hersteld. Begin maart 1997 is de overkapping van het tweede perron gesloopt om gerenoveerd te worden. Onder het stationsplein is een parkeergarage aangelegd voor 300 auto's en 3.000 fietsen.


Op 14 mei 1998 wordt het station officieel geopend.


Tussen 25 augustus 2012 en 9 september 2012 bouwt Strukton een tijdelijk perron over spoor 6. Hiermee kan het doorgaande spoor 5 gebruikt worden als perronspoor. Door dit tijdelijke perron is er voldoende ruimte om het perron tussen de sporen 6 en 7 te verlengen. Dit perron wordt aan de noordzijde verlengd met 290 meter en aan de zuidzijde met 68 meter. Met deze verlenging ontstaat een perron met een lengte van meter . Op april 2013 is het perron in gebruik genomen.

In 2013 wordt een proef gehouden met LED schermen op spoor 1. Deze schermen geven aan waar de eerste en tweede klas zijn in de trein. Voor deze proef zijn ook enkele treinstellen ICMm aangepast die in de serie 3600 (Zwolle - Roosendaal) rijden. Deze proef kent echter geen vervolg. In 2015 wordt opnieuw een proef gehouden met LED schermen. Nu bij spoor 3. Deze schermen laten zien hoe lang de trein is, waar de eerste en tweede klas zijn en waar de stiltecoupe en fietsgedeelte zich bevindt.


Laad- en losplaats

Ingaande 20 mei 1951 wordt het station aangewezen als groepshoofdstation voor wagenladingvervoer. Vanuit het groepshoofdstation worden alle wagens uit de regio verzameld om naar een van de andere 11 groepshoofdstations te worden vervoerd, zodat de wagens bij hun klanten terecht komen. Het rangeerproces op het groepshoofdstation vond als volgt plaats: Vanuit de regionale stations komen de buurtgoederentreinen aan in het groepshoofdstation aan het eind van de middag en in de loop van de avond. Aan het begin van de avond worden eerst de lokale wagens en vervolgens de wagens van de buurtgoederentreinen geheuveld en gesorteerd. Aan het eind van de avond worden de groepstreinen gereed gemaakt voor vertrek. Sommige groepstreinen worden gecombineerd voor 2 of 3 groepsstations. Tussen 23.30 en 2.00 vertrekken de groepstreinen. De wagens voor de eigen groep worden na 2.00 gesorteerd als begin voor de buurtgoederentreinen van de volgende dag. Tussen 2.00 en 5.30 komen de nieuwe groepstreinen aan op het station. Na aankomst worden zij gerangeerd in nieuwe buurtgoederentreinen voor de regionale stations. Deze vertrekken voor 8.00. De wagens voor de lokale bediening worden in de loop van de ochtend bij de klanten geplaatst.


Stamlijn De Rietvelden

Aan de oostzijde van het station loopt een lange stamlijn naar industrieterrein de Rietvelden. In 2001 opgebroken.

Spooraansluitingen


Stamlijn Langs de Oude Engelenseweg is in 19 een stamlijn aangelegd naar diverse aansluitingen.


Spooraansluitingen

  • CeHaVe

In mei 2000 rijdt het laatste graanvervoer.

  • Heineken

Op 12 mei 2006 worden een viertal Zwitserse schuifwandwagens geplaatst door de 6004 van ACTS. De wagons zijn beladen met glas. In 2012 wordt het spoor opgebroken.


Locomotiefdepot

Station 's-Hertogenbosch kende een locomotiefloods. In 1890 wordt aan de zuidzijde van van het emplacement een draaischijf met middellijn van 13,5 meter geplaatst. Deze draaischijf is afkomstig uit Moerdijk AR en wordt gebruikt voor het draaien van locomotieven die dienst op de naar Lage Zwaluwe.

In 189 wordt begonnen met de bouw van een nieuwe polygonale loods met 9 standen. Op 1 mei 1895 wordt de nieuwe locomotiefloods in gebruik genomen.

In het najaar van 1944 wordt de locomotiefloods volledig vernield als gevolg van de bevrijding van de stad tijdens de Tweede Wereldoorlog. De beschadigde locomotieven worden op de sporen 1 en 5 van het station geplaatst.

In wordt de locomotiefloods gesloopt.


Mutaties

In maart 1945 worden de vijf locomotieven van het type 1'D van het War Department overgeplaatst. Drie locomotieven gaan naar Roosendaal en twee locomotieven naar Nijmegen.


Locomlopen

In 1940 zijn er drie diensten gesteld voor de locomotieven van de serie 8100. Een locomotief is de koude reserve, de tweede is opgenomen in omloopgroep E en de derde . In omloopgroep E omhelzen de diensten het rangeren in Tilburg en het rijden van een konvooi naar Goirle.

Op 4 november 1948 worden geen diensten meer gesteld van uit het locomotiefdepot. Er zijn tot dat moment nog slechts diensten gesteld vanuit het depot.

In het depot zijn tussen en 1948 de volgende series stoomlocomotieven in het depot gehuisvest:

  • 3400;
  • 8100;


Spoorlijnen

Het station is gelegen aan de spoorlijnen Staatslijn H en aan de Brabantse lijn. Daarnaast was het station het eindpunt van de Langstraatspoorlijn.


Dienstregeling

Vanaf 3 juni 1956 stoppen de exprestreinen van Amsterdam naar Maastricht in 's-Hertogenbosch.

Op 30 juni 1960 vertrekt er vanaf het station Amsterdam Amstel de eerste autoslaaptrein naar Avignon. In 's-Hertogenbosch worden drie met auto's beladen autowagens bijgeplaatst. De proef was een succes en een jaar werd besloten om de proef te herhalen en een trein naar het Italiaanse Domodossola in te leggen. In 1962 rijdt de autoslaaptrein naar Italië verder naar Milaan. In 1966 rijdt de autoslaaptrein naar Avignon verder naar Narbonne en St. Raphaël-Fréjus. Met ingang van de zomer van 1972 vertrekken de autoslaaptreinen en Zon Expres alleen nog maar vanaf 's-Hertogenbosch.


In 2002 rijdt de NS de laatste autoslaaptrein. Vanaf de zomer van 200 rijdt EETC de autoslaaptreinen met het voormalige materieel van NS Internationaal. De treinen rijden naar het Italiaanse Livorno, het Sloveense Koper en het Franse . Zij rijden deze treinen tot aan 2014.


Langstraatspoorlijn

Na de opening van het eerste deel van de spoorlijn op 1 november 1886, laat de SS alleen lokaaltreinen rijden op het baanvak, ondanks dat de spoorlijn een hoofdspoorweg is. Er rijden vijf treinparen per dag. Onderweg wordt op alle 11 stations, haltes en stopplaatsen gestopt. Naast de stoptreinen rijden er enkele goederentreinen. De treinen beginnen en eindigen in Waalwijk. De treinen hebben een maximumsnelheid van 30 kilometer per uur. Ingaande de winterdienstregeling van 1888 rijden er treinparen per dag tussen Vlijmen en Lage Zwaluwe.

Vanaf 15 oktober 1890 rijden er per dag een sneltrein en 4 stoptreinen in elke richting. De lokaaltreinen zijn komen te vervallen. Dit was mogelijk na de escalatie van een conflict met de Raad van Toezicht op de Spoorwegdiensten en de regering. De sneltreinen hebben 58 minuten nodig om het hele traject te kunnen rijden. De stoptreinen doen er 76 minuten over. Als gevolg van deze dienstregeling worden de stopplaatsen Vrouwkensvaart, Elshout en Heidijk voorbij gereden. De treinen bestaan uit locomotieven van de series SS 9 - 16, 21 - 78, SS 101 - 150, SS 301 - 479, 701 of SS 301 - 479. De trein heeft een lengte van 6 twee-assige rijtuigen, bestaande uit een bagagerijtuig, twee rijtuigen derde klas, twee rijtuigen met gecombineerde eerste en tweede klas en een rijtuig tweede klas met postafdeling. Ingaande de zomerdienstregeling van 1891 rijdt er dagelijks één dagelijks sneltrein die alleen stopt te Waalwijk en Geertruidenberg, twee lokaaltreinen die bij alle stations, haltes en stopplaatsen stoppen en drie stoptrein die alleen bij de stations stoppen. Op 1 mei 1907 worden de stopplaatsen Heidijk, Nieuwkuik en Kuiksche Heide gesloten als gevolg van de aanleg van een tramlijn van 's-Hertogenbosch via Vlijmen en Drunen naar Heusden. Ter vervanging van de stopplaatsen Nieuwkuik en Kuiksche Heide wordt tussen de beide stopplaatsen de nieuwe stopplaats Nieuwkuyk geopend. De dienstregeling op de spoorlijn blijft vanaf 1893 grotendeels gehandhaafd tot aan 1914, waarbij de sneltrein op meerdere stations gaat stoppen onderweg. In 1913 rijden er zes treinen per dag per richting het gehele traject. Daarnaast was er een extra slag tussen 's-Hertogenbosch en Waalwijk. Vanaf 3 augustus 1914 is er als gevolg van de mobilisatie van het Nederlandse leger in zijn geheel geen treinverkeer mogelijk voor burgers. Later in de maand gaan er twee treinparen per dag rijden. In september 1914 wordt de frequentie verhoogd tot drie treinparen per dag. Per 1 november 1914 rijden er vier treinparen per dag als stoptrein. In juli 1915 komt het vijfde stoptreinpaar terug in de dienstregeling. De winterdienstregeling van 1915 laat 5 treinparen per dag zien, waarbij er drie stoptrein en twee lokaaltreinen rijden van 's-Hertogenbosch naar Lage Zwaluwe. De andere kant op is er één sneltrein, twee stoptreinen en twee lokaaltreinen. Na november 1918 is de dienstregeling weer als van voor de oorlog met zes treinen per dag.

Tot eind 1921 rijden er alleen stoomlocomotieven van de SS op de spoorlijn. Na die tijd kwamen ook de voormalige locomotieven van de HSM op de spoorlijn te rijden. Deze locomotieven krijgen de nieuwe nummering van de NS. De locomotieven die van de HSM dienst doen op de spoorlijn, zijn van de NS series 1600 en 1900. Vanaf 192 rijden er per werkdag 7 treinen over de spoorlijn. Op zon- en feestdagen rijden vier treinen.

Met het ingaan van de zomerdienstregeling op 15 mei 1930 rijden per werkdag 6 stoptreinen en twee sneltreinen. Vanaf mei 1933 gaan de locomotieven van de serie 2100 op de spoorlijn rijden. Zelfs locomotieven van de serie 3700 konden toen voor de treinen worden gezien. De twee-assige rijtuigen worden vanaf dat moment vervangen door drie-assige rijtuigen. De treinen hebben dan slechts 4 rijtuigen, bestaande uit een B (serie 4500 of 4600), C8c (serie 4501 - 4714), een C en een AB. Ook tenderlocomotieven van de series 5500 en 6000 doen dienst op de spoorlijn. Voor goederentreinen rijden korte tijd locomotieven van de series 3900 en 4600. Ingaande de winterdienstregeling van 1936 rijdt er nog maar 1 sneltrein over het traject. De tweede sneltrein is gedegradeerd tot zevende stoptrein. Op 15 mei 1938 wordt net zoals op de hoofdspoorwegen elders in het land, de starre dienstregeling ingevoerd. De gemiddelde reistijd over dit traject bedraagt dan 59 minuten. Er rijden dan 10 stoptreinen per werkdag per richting. Op zon- en feestdagen rijden 7 treinen per dag per richting. Op 28 augustus 1939 wordt de mobilisatie van het Nederlandse leger afgekondigd. Als gevolg hiervan wordt het treinverkeer op de spoorlijn tijdelijk gestaakt. In september 1939 werd het treinverkeer hervat. Op 15 oktober 1939 gaat de winterdienstregeling van 1939 in. Er rijden weer dagelijks 10 stoptreinen over de spoorlijn per richting.

Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog op 10 mei 1940 wordt het treinverkeer voor 10 dagen gestaakt op de spoorlijn. Op 10 juni 1940 gaat een aangepaste dienstregeling in, waarbij het aantal treinen sterk is gereduceerd. De krimp wordt ingegeven door de inbeslagname van vloeibare brandstoffen. Daarnaast worden rijtuigen en wagons ingezet voor verlofgangers en treinen voor de Duitse bezettingsmacht. De treinen rijden eens per 4 uur en stopten bij alle stations en haltes. De reistijd bedraagt 61 minuten. Op 25 september 1940 wordt een nieuwe dienstregeling ingevoerd. Er rijden vanuit 's-Hertogenbosch naar Lage Zwaluwe zes treinen per dag. De andere kant rijden vijf treinen per dag. De reistijd neemt hierbij toe tot 67 minuten. In 1942 neemt de reistijd toe tot ruim 90 minuten. Het aantal reizigers neemt wel sterk toe als gevolg van het stilvallen van de autobusdiensten, welke geen brandstof meer kunnen verkrijgen. De dienstregeling die ingaat op 1 november 1943 laat nog maar 4 treinen per richting zien per werkdag. Op zon- en feestdagen rijden slechts drie treinen per dag per richting. Tot aan de spoorwegstaking op 17 september 1944 rijden er elke werkdag en zaterdag 4 treinparen. Op zon- en feestdagen rijden drie treinparen per dag. Nadat het gebied rondom de spoorlijn eind 1944 is bevrijd door de geallieerden, is het nog niet mogelijk om direct treinen te laten rijden op het traject als gevolg van opgeblazen bruggen en andere infrastructuur. Op 5 november 1945 wordt met behulp van een vrachtwagen het vervoer van reizigers tussen Lage Zwaluwe en Geertruidenberg hervat. Op 19 november 1945 wordt een autobusdienst opgezet tussen Raamsdonksveer en 's-Hertogenbosch. Rond 20 september 1946 wordt het goederenvervoer vanuit Lage Zwaluwe naar Vlijmen hervat. Een aantal maanden later zal de gehele spoorlijn weer berijdbaar zijn. Begin maart 1947 is goederenvervoer over de gehele spoorlijn weer mogelijk. Nadat de laatste herstellingen aan de spoorlijn zijn uitgevoerd, rijdt op 4 oktober 1947 een eerste proeftrein over het gehele traject. Op 5 oktober 1947 rijdt de eerste reizigerstrein met locomotief 37 van het depot Roosendaal. In de tussentijd werden reizigers met bussen vervoerd. Vanaf 7 oktober 1947 rijden reizigerstreinen weer volgens een dienstregeling over de spoorlijn. Er rijden vier treinen per dag over de gehele spoorlijn. In oostelijke richting rijdt de trein in 94 minuten over het traject, waarbij onderweg 11 keer gestopt wordt. In westelijke richting bedraagt de reistijd 89 minuten. Daarnaast rijden er treinen per dag tussen Waalwijk en 's-Hertogenbosch. De treinen die vanaf 1947 op de spoorlijn rijden, worden gereden door de voormalige War Department locomotieven van de series 4300 en 5000. Ook locomotieven van de serie 1700 rijden al weer snel treinen op de spoorlijn. De gebruikte rijtuigen zijn C11 rijtuigen van de serie 5001 - 5135.

Door de concurrentie van de autobus, is de spoorlijn niet meer rendabel. Daarom verzoekt de NS aan de minister van Verkeer en Waterstaat om de spoorlijn per 14 mei 1950 te mogen sluiten. Als gevolg van protesten uit de buurt, wordt er enig uitstel verkregen. Op 31 juli 1950 rijdt de laatste reizigerstrein over het traject. Nadat op 1 augustus 1950 het reizigersvervoer ten einde kwam, bleef het goederenvervoer nog wel doorgaan voor de grotere stations. Voor de kleinere stopplaatsen en haltes wordt ook het vervoer van bagage, fietsen en stukgoederen gestaakt.


Stoppende treinen

In de huidige dienstregeling (2020) stoppen de volgende treinseries te 's-Hertogenbosch:

Treinserienummer Beginpunt Eindpunt Materieel
800 Maastricht Alkmaar/(Den Helder) VIRM
2900 Enkhuizen Maastricht VIRM
3500 Schiphol Venlo VIRM
3600 Zwolle Roosendaal ICMm
3900 Enkhuizen Heerlen VIRM
6600 Dordrecht Arnhem FLIRT
6900 Den Haag Centraal 's-Hertogenbosch SLT
9600 Oss Deurne FLIRT
21400 Eindhoven Utrecht Centraal/Rotterdam Centraal DDZ/VIRM

Passerende treinen

In de huidige dienstregeling (2020) stoppen alle treinen in 's-Hertogenbosch.